چکیده:
سلسله ساسانی از ادوار شاخص تاریخی ایران و از حکومت‌های مقتدر جهان متمدن کهن بوده است. ساسانیان در طی بیش از ۴ قرن، علی‌رغم فراز و نشیب‌های فراوان تلاش کردند، ضمن میراث‌داری از دستاوردهای حکومت‌های قبلی، بستری مناسب را برای پیشرفت و تکامل علم، ادب و هنر ایران زمین فراهم آورند. در این بسترسازی فرهنگی و اجتماعی، موسیقی به عنوان زبان پیشرفته و پیوند دهندۀ اجتماعی، نقشی مهم را ایفا می‌کرد. سؤال اصلی و شکل‌دهندۀ این پژوهش، بررسی اهمیت موسیقی در ساختار اجتماعی ایران باستان و خصوصا دوران ساسانی، و شباهت‌های کارکردی آن با جوامع معاصر است. خصوصا که ضرورت نگاه بین رشته‌ای به این موضوع دو چندان شده است؛ زیرا می‌توان کاربرد مهم این بستر و سیر تحول‌شناسی را، در بازشناسی مقولات هنری ادوار تاریخی و کشف الگوهای کارکرد فرهنگی آنان در مواجه با اوضاع اجتماعی آن دوران دانست. بر این اساس در پژوهش کیفی حاضر، به بررسی شواهد و عللِ گستردگی و عمومیت موسیقی دوره ساسانیان، پرداخته شده است؛ یعنی از طریق بررسی شواهد باستانی، و تحلیل جامعه شناسانه، از برداشت‌های منعکس در منابع، به شناخت کارکردهای اجتماعی موسیقی آن دوران پرداخته شده است. روش گردآوری اطلاعات در این مقاله به شیوه کتابخانه‌ای است و تلاش شده تا اهمیت موسیقی در دوران ساسانی به ویژه در سطوح مختلف جامعه بررسی شود. چنین نگاهی تاریخی و اجتماعی به مقولات هنری، سبب باز تعریف ارزش‌های موجود پیرامون فلسفه هنر و مبانی نظری آن به سمت اجتماع‌محور شدن هنر در برنامه‌ریزی فرهنگی حال حاضر خواهد شد. خصوصاً که امروزه، جایگاه موسیقی، در تثبیت‌شده‌ترین حالت اجتماعی خود است و اکنون فرصت بررسی روش‌های کیفیت آفرینی مبتنی بر ارزش‌های انسانی و کاربردهای تعالی آفرین، با استفاده از تجربیات تاریخی این سرزمین فراهم می‌باشد.
The Sassanid dynasty was one of the important historical periods in Iran and one of the powerful governments in the ancient civilized world. Despite the many ups and downs, Sasanids ruled for over four centuries, and in addition to maintaining the heritage and the achievements of previous governments, provided an opportunity for developing the science, literature, and art of Iran. Laying the groundwork for a socio-cultural platform, music played an essential role as a modern language and a social link. The main question of this research is to investigate the importance of music in the social structure of ancient Iran, especially the Sassanid era, and its functional similarities with contemporary societies. This means that the social functions of music of that period have been investigated by studying ancient evidence and sociological analysis of them. The data were collected by reviewing the literature on this matter. The current study tried to examine the importance of music during the Sassanid era, especially at different social levels. The importance of music in the social structure of ancient Iran, especially during the Sassanid era, and its functional similarities with contemporary societies, have further increased the necessity of an interdisciplinary view of this issue. This historical and social view of the artistic subjects will redefine the existing values of the philosophy of art and its theoretical basis towards the socialization of art in present cultural planning. Especially now that the position of music is in its most stable social state, it is time to study how to create qualitive techniques based on human value applications using the historical experience of this land.
(
, 
, 
)
