چکیده:
جایگاه اجتماعی نشان‌دهندۀ موقعیت فرد در ساختار اجتماعی است و در متون تاریخی عصر صفوی، اطلاعات مهمی درمورد جایگاه اجتماعی هنرمندان و ازجمله نگارگران ارائه شده است. علی‌رغم وابستگی کلی و عمومی مقولۀ هنر به دربار، نگارگران در این عصر به‌لحاظ مقام و جایگاه اجتماعی، یکسان نبودند، بلکه مولفه‌های متعددی فراز و فرود جایگاه آن‌ها را مشخص می‌کرد. هدف این مقاله تبیین نقش و جایگاه اجتماعی نگارگران عصر صفوی در متون تاریخی با تاکید بر تاریخ‌نگاری سیاسی، تاریخ‌نگاری هنر، تذکره‌ها و سفرنامه‌هاست. این مقاله از نوع تاریخی و با عطف به مباحث جامعه‌شناسی تاریخی و تحلیل محتوا و روش پژوهش کتابخانه‌ای و به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی انجام گرفته است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که در متون تاریخی این عصر، جایگاه، مقام و موقعیت نگارگران از مواردی چون: سیاست‌های مذهبی، هنردوستی شاهان صفوی، رقابت‌های سیاسی، استمرار خاندان‌های هنری و تحرک اجتماعی به جانب همسایگان صفویان تاثیر پذیرفته است.
Social status indicates the position of the individual in the social structure and in the historical texts of the Safavid era, important information about the social status of artists, including painters, is provided. Despite the general dependence of art on the court, painters in this era were not the same in terms of status and social status, but several components determined the ups and downs of their status. The purpose of this article is to explain the role and social status of Safavid painters in historical texts with emphasis on political historiography, art historiography, memoirs and travelogues. This article is of historical type and with reference to the topics of historical sociology and the method of library research and has been done in a descriptive-analytical manner. Findings indicate that in the historical texts of this era, the position, status and position of painters have been influenced by such things as: religious policies, art of Safavid kings, political competitions, the continuation of artistic families and social mobility by Safavid neighbors.
خلاصه ماشینی:
مقولۀ هنر به طور کلي و برخي هنرها جداي از تگناهاي فقهي يا سليقه اي همواره موردحمايت صفويان بود و آن ها هم در حمايت از هنرمندان و در پيروي از سنت هاي تاريخ نگاري ادوار ايلخاني تا تيموريان با افزودن ويژگيهاي جديد بر اين روند، جايگاه اجتماعي نگارگران را بازتعريف کردند.
298 در اين مقاله بررسي جايگاه نگارگران عصر صفوي و عوامل مؤثر بر جايگاه آنان ، با تکيه بر متون تاريخي از چهار گروه منابع : تاريخ نگاري سياسي ١، تاريخ هنر، تذکره ها و سفرنامه ها استفاده شده است .
هنرمندان و نگارگران جامعۀ عصر صفوي نيز از اين قاعده مستثني نبوده و خود قشر يا طبقه اي تشکيل داده و در فعاليت هاي مختلف هنري، سياسي و ديگر امور شرکت داشته اند 301 و از لحاظ مرتبه و جايگاه با يکديگر متفاوت بوده اند.
311 جدول ١: ذکر جايگاه اداري و درباري نگارگران در تاريخ نگاري سياسي (به تصویر صفحه رجوع شود) (به تصویر صفحه رجوع شود) (به تصویر صفحه رجوع شود) برخي از ايالت هاي صفويان ، نيز براي تقويت و اعتبار وجهه خود از هنرمندان ازجمله نگارگران حمايت ميکردند، اما گزارش آن ها در تواريخ محلي اين عصر چندان بازتاب نيافته است .
ارزشمندي متون تاريخي اين عصر در گونه هاي تاريخ نگاري سياسي و هنري، تذکره ها و سفرنامه ها در شناخت جايگاه اجتماعي نگارگران کم تر موردمداقۀ کافي قرار گرفته است .
(
, 
, 
)
