چکیده:
مسألۀ اصلی این تحقیق، شناساندن ژرف‌ساختهای فکری، فرهنگی و سیاسی کتاب آثارالوزرا، نوشتۀ «سیف‌الدین حاجیبن نظام عقیلی» به عنوان یکی از نمونه‌های وزارت‌نامه‌نویسی فارسی دورۀ تیموری از طریق تحلیل لایه‌های سبکی این متن است. دستاورد این تحقیق، که به روش تحقیق ترکیبی (تحلیلی-توصیفی- استدلالی) انجام شد، بدین ترتیب است: در لایۀ زبانی، وجود رمزگان اخلاقی پربسامد، کمبود شاخص و بهره‌مندی بیشتر از واژگان حسی، متن را از هدف اصلی وزارت‌نامه‌نویسی دور کرده است. در لایۀ نحوی، بهره‌مندی بیشتر از وجهیت اخباری، جملات ساده و جملات کوتاه بر قطعیت، صراحت و سرعت روایت در متن افزوده است. در لایۀ بلاغی، نویسنده، استفادۀ معناداری از ابزارهای بلاغی نکرده است. در لایۀ کاربردشناسی، کنش بیانی/اظهاری در مرتبۀ نخست و کنش ترغیبی در مرتبۀ بعدی قراز می‌گیرد و نشان می‌دهد که نویسنده چگونه از این دو کنش برای رسمیت دادن به ارزشهای حاکم بر دیدگاه‌های ارزشی (اخلاقی/آرمانی) خود استفاده کرده است. منظور اصلی عقیلی از پردازش این متن، بیش از تدوین متن تاریخی/سیاسی با مختصات وزارت‌نامه‌ای، تألیف اثری تعلیمی و اخلاقگرا با رویکرد ترغیب نسبت به محسنات اخلاقی از طریق تأکید بر ناپایداری جهان و انعکاس رفتار انسان در سرنوشت او با تکیه بر مفاهیم عدل و معاداندیشی بوده است.
The main issue of this research is to identify the intellectual, cultural and political depths of the book of Asar Al-Wozarah's works, written by "Sif-aldin Haji-'bn Nezam Aghili" as one of the examples of Persian ministry writing in the Timurid period, by analyzing the light layers of this text. The results of this research, which was done by combined research method (analytical-descriptive-argumentative), are as follows: In the linguistic layer, the presence of high-frequency moral codes, lack of indexes and more use of sensory words make the text the main goal of ministry writing. The descriptions of the ministers and their works and the mention of details on the subject of bureaucracy have been omitted; In the syntactic layer, more use of the news aspect, simple sentences and short sentences have added to the certainty, clarity and speed of the narration in the text; In the rhetorical layer, the author has not made significant use of rhetorical tools; At the pragmatic level, expressive / declarative action takes place in the first place and persuasive action in the next stage, and shows how the author has used these two actions to recognize the values that govern his value (moral / ideal) views. Aqili's main purpose in processing this text, rather than compiling a historical / political text with the coordinates of the Ministry is to write an educational and ethical work with an approach. Encouraging moral virtues has been by emphasizing the instability of the world and reflecting human actions in his destiny by relying on the concepts of justice and resurrection.
خلاصه ماشینی:
تحلیل لایه های سبکی در آثارالوزرا با رویکرد سبک شناسی انتقادی دکتر نرگس اسکویی ١* دکتر زهرا جعفریان ٢ دریافت مقاله : ٩٩/١١/١٥ پذیرش مقاله :١٤٠٠/٤/٢٥ چکیده مسألۀ اصلی این تحقیق ، شناساندن ژرف ساختهای فکری، فرهنگی و سیاسی کتاب آثارالوزرا، نوشتۀ «سیف الدین حاجیبن نظام عقیلی» به عنوان یکی از نمونه های وزارت نامه نویسی فارسی دورٔە تیموری از طریق تحلیل لایه های سبکی این متن است .
منظور اصلی عقیلی از پردازش این متن ، بیش از تدوین متن تاریخی/سیاسی با مختصات وزارت نامه ای، تألیف اثری تعلیمی و اخلاقگرا با رویکرد ترغیب نسبت به محسنات اخلاقی از طریق تأکید بر ناپایداری جهان و انعکاس رفتار انسان در سرنوشت او با تکیه بر مفاهیم عدل و معاداندیشی بوده است .
اهالی و رعایا امیدوار شده ، روی بدان دیار آوردند و از چنگ محنت خلاص یافتند: کسی به دولت عدلش نمیکند جز عود ز دست راهزنان ناله در مقام عراق (همان : ٣٤٩) هم چنین برای تقویت جنبۀ اقناعی کلام و اثرگذاری بیشتر آن بر مخاطب (در ترغیب به حسنات اخلاقی) نتایج و آثار رفتار نیک و بد وزیران را در سرنوشت آنان بویژه چگونگی مرگشان برجسته میسازد؛ مثلا در ذکر احوال یکی از وزیران به نام خواجه جلال بن سلام بن بهرام شاه طبسی، ابتدا از بخل او و مکنت بیحسابش در سایۀ بیقانونیها و تجاوز از حدود سخن میگوید و سپس در تبیین آخر و عاقبت کارش روایت میکند که وقتی عُمّال دیوان نو میشود، نودیوانیان : آنچه در تصرف داشت به شکنجه از او فرودآوردند؛ چون چیزی نمانده بود، حکم کردند که بر در این دروازه نشیند و دریوزه کند.
(
, 
, 
)
