چکیده:
با ظهور پدیدهی مدرنیته و پیامدهای آن در شیوهی زندگی تغییراتی حاصل شد و در جهت پاسخگویی به نیازهای جدید و انطباق زندگی بر تغییرات، الگوهای جدیدی جایگزین فعالیتها و ارزشهای اصیل جاری در زندگی مسلمانان گردید که برخی از آنها با ارزشها و مفاهیم اسلامی فاصله داشت. از جمله میتوان به تضعیف و تغییر رفتارهای اجتماعی در فضاهای شهری اشاره کرد. باید دانست که فضای شهری مطلوب باید پاسخگوی نیازهای شهروندان بوده و شرایط حضور فیزیکی و حیات جمعی را برقرار سازد. دستیابی به این کیفیت در گروی حضور انسان و رفتارها و فعالیتهای اجتماعی اوست. مقالهی حاضر با هدف بررسی و آسیب شناسی رفتارهای اجتماعی رایج در فضاهای شهری و در جهت بهبود و رونق آن با بهرهگیری از آموزههای شهرسازی اسلامی نگاشته شده است. روش تحقیق در مقاله، ترکیبی از روشهای تفسیری- تاریخی، تحلیل محتوا و علی و معلولی است. مقاله ابتدا ضمن بررسی مفهوم رفتار اجتماعی در شهر، نگرش دین اسلام را نسبت به این موضوع بیان کرده و در ادامه به تحلیل آسیبهای رفتارهای اجتماعی رایج در کلانشهرها و عوامل پیدایش آن پرداخته و از آموزههای شهر اسلامی به عنوان رهنمود و آموزه برای بهبود و اصلاح بهره گرفته است. نتیجه اینکه کاهش امنیت در برخی از فضاهای شهری و تضعیف همبستگی و مشارکت اجتماعی در فضاهای تجاری از جمله عوامل تضعیف فعالیتها و کارکردهای اجتماعی فضاهای شهری به شمار میآیند که مقاله با بررسی تاریخی شهرهای اسلامی و با بهرهگیری از مبانی شهرسازی اسلامی دستمایهای در جهت رفع آسیبهای رفتاری فوق ارائه داده است.
With the emergence of the phenomenon of modernity and its consequences in the way of life, changes were achieved and in order to respond to new needs and adapt life to change, new patterns replaced the current activities and genuine values in the lives of Muslims.Some of them were far from Islamic values and concepts.Among them, we can mention the weakening and change of social behaviors in urban spaces.It should be known that the desired urban space should meet the needs of citizens and establish the conditions of physical presence and collective life.Achieving this quality depends on the presence of man and his behaviors and social activities.The present article has been written with the aim of investigating and pathology of common social behaviors in urban spaces and in order to improve and prosper it by using the teachings of Islamic urban planning.The research method in the article is a combination of interpretive-historical methods, content analysis and causal.The article first examines the concept of social behavior in the city, expresses the attitude of Islam towards this issue and then analyzes the harms of common social behaviors in metropolises and the factors of its emergence and the teachings of the Islamic city as a guide. And the doctrine is used for improvement and correction.Conclusion: Reducing security in some urban spaces and weakening social solidarity and participation in commercial spaces are among the factors weakening the social activities and functions of urban spaces.Islami has provided a means to eliminate the above behavioral harms.
خلاصه ماشینی:
مقاله ابتدا ضمن بررسی مفهوم رفتار اجتماعی در شهر، نگرش دین اسلام را نسبت به این موضوع بیان کرده و در ادامه به تحلیل آسیبهای رفتارهای اجتماعی رایج در کلانشهرها و عوامل پیدایش آن پرداخته و از آموزههای شهر اسلامی به عنوان رهنمود و آموزه برای بهبود و اصلاح بهره گرفته است.
در این مقاله در بخش اول به تعریف رفتارهای اجتماعی شهری و مفاهیم مرتبط و بررسی دیدگاه اسلام به آن اشاراتی شده و سپس در بخش دوم ضمن بررسی آسیبهای رایج در فضاهای شهری، رهیافتهایی از آموزههای شهرسازی اسلامی برای بهبود و رفع آسیبها ارائه گردیده است.
در قران کریم آمده است: (تَعَاوَنُواْ عَلَی الْبرِّ وَالتَّقْوَی، با یکدیگر در انجام کارهای نیک و پرهیزگاری، تعاون و همیاری نمایید) (مائده، آیهی 2) و یا (وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِیعاً وَلاَ تَفَرَّقُواْ، همگی به ریسمان الهی چنگ زده و پراکنده نشوید)، (آل عمران، آیهی103) با دیدگاهی که ذکر شد توجه به مناسبات و رفتارهای اجتماعی در دین اسلام و به تبع آن شهر اسلامی اهمیت خاصی دارد و در نتیجه برگزاری مراسم جمعی و تعاملات اجتماعی از مهمترین کارکردهای شهر اسلامی به شمار میآمده؛ به گونهای که فضاهای شهری بسیاری در جهت دستیابی به این هدف شکل گرفتهاند.
در این ساختار، فضای عمومی شهر و حضور مردم با هدف فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی کمرنگ و در نتیجه امنیت فضاهای شهری به مفهوم سنتی خود نامتعارف شده است.