چکیده:
حوادث و بحرانهای طبیعی و صنعتی از جمله تهدیدهای جدی بخش صنعت بهشمار میآیند. در صورت بروز حادثهای در صنعت پتروشیمی، علاوه بر اینکه قسمت عمدهای از اقتصاد کشور دچار زیان میشود، آلودگی شدید محیطی نیز به دلیل خطر بالای عملیات پتروشیمی ایجاد میگردد. بنابراین مدیریت بحران امری بسیار مهم و ضروری بهشمار میرود. هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین شاخصها و ارائه الگوی عملیاتی مدیریت بحران با مطالعهای در صنعت پتروشیمی استان مرکزی بوده است. این پژوهش از لحاظ هدف، از نوع تحقیقات توسعهای-کاربردی بوده و از لحاظ جمعآوری اطلاعات نیز میتوان آن را توصیفی از نوع پیمایشی-تحلیلی قلمداد کرد. جامعه مورد پژوهش در این تحقیق، مدیران و کارشناسان صنعت پتروشیمی استان مرکزی بودند و نمونهگیری به شیوه تصادفی و با استفاده از فرمول کوکران انجام شد. ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامه محقق ساخته بود که اعتبار و روایی آن مورد تایید قرار گرفت. پس از شناسایی شاخصهای مدیریت بحران در صنعت پتروشیمی و استخراج شاخصهای موثر با تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی و ارائه الگوی مفهومی با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی تاییدی مناسب بودن این الگو مورد آزمون قرار گرفت. بهمنظور تحلیل دادهها نیز از نرمافزارهای SPSS و LISREL استفاده شد. از نتایج تحلیل عاملی اکتشافی برای ابعاد پیشگیری، آمادگی، واکنش و پسا واکنش به ترتیب دو، هشت، چهار و یازده عامل استخراج گردید. نتایج تحلیل عاملی تاییدی نیز وجود رابطه معنیدار بین متغیرهای آشکار و سازههای نهفته را تایید نمود و نشان داد که مدل از برازش خوبی برخوردار است.
Natural disasters and industrial accidents are among the serious threats of Industry sector. When an accident happens in the petrochemical industry, not only much of the economy will be in hurt, but environmental pollution is also caused by a high risk of petrochemical operations. Therefore, crisis management is very important in this industry. The aim of this study was to provide crisis management model using structural equation modeling with a study in petrochemical Central Province of Iran. This research is considered an applied research in terms of purpose and is a description and analytical survey in terms of gathering information. The statistical population included managers and experts of petrochemical industry from Central Province of Iran. The research sample was selected randomly by using the Cochran it is done. Data collection tool was researcher made questionnaire. The reliability and validity of research tools have been confirmed. After identifying the indicators of crisis management in the petrochemical industry, the effective indicators were extracted with techniques of exploratory factor analysis. A conceptual model introduced by using confirmatory factor analysis techniques. Analyze data was done by using SPSS and LISREL software. From the exploratory factor analysis for aspects of prevention, preparedness, reaction, and post-reaction , 2, 8, 4 and 11 factors extracted, respectively. Confirmatory factor analysis also revealed a significant relationship between the variables and latent structures has been confirmed that it shows the model has a good fit.
خلاصه ماشینی:
پس از شناسایی شاخص های مدیریت بحران در صنعت پتروشیمی و استخراج شاخص های مؤثر با تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی و ارائه الگوی مفهومی با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی تاییدی مناسب بودن این الگو مورد آزمون قرار گرفت .
لذا پژوهش حاضر درصدد شناسایی شاخص ها و عوامل مدیریت بحران با توجه به چهار بعد اشاره شده (پیشگیری، آمادگی، واکنش و پسا واکنش ) و ارائه الگوی عملیاتی برای مدیریت بحران در صنعت پتروشیمی میباشد.
از دیگر شاخص ها و عواملی که در فرآیند مدیریت بحران توسط پژوهشگران مختلف در نظر گرفته شده است ، میتوان به اصول پیشگیری و کاهش اثرات در پژوهش نصیری و همکاران (١٣٩٠)، عوامل حقوقی در پژوهش ویلکینسون و همکاران (٢٠٠٦)، تیم مدیریت بحران در پژوهش زیب ارزانی و همکاران (١٣٩٢)، مدیریت منابع در پژوهش بیچرانلو (١٣٨٥)، آموزش در پژوهش های کاکلاسکاس و همکاران (٢٠٠٩) و بوشر و همکاران (٢٠٠٧) اشاره کرد.
در بخش کتابخانه ای به جمع آوری مؤلفه ها و شاخص های مدیریت بحران با توجه به چهار بعد پیشگیری ، آمادگی، واکنش و پسا واکنش در صنعت پتروشیمی پرداخته شده است .
نتایج به دست آمده از شکل های فوق نشانگر تایید تحلیل عاملی تاییدی تحقیق میباشد (سؤال پنجم میزانی کمتر از ٠,٥ دارد، بنابراین برای این که مدل برازش بهتری داشته باشد، از فرآیند پژوهش حذف شده است ).
(به تصویر صفحه مراجعه شود) مدل اندازه گیری بعد واکنش در مرحله حین بحران تحلیل عاملی تاییدی مرتبه اول نتایج تحلیل عاملی تاییدی مرتبه اول برای بعد واکنش با چهار عامل در شکل زیر ارائه شده است .
“Knowledge Model for Post-Disaster Management”, International journal of Strategic Property Management, 13, pp.