«مؤلفه‌های نوع تعلیمی در رسالۀ کمال اظهری شیرازی» مقاله

نویسنده مسئول: طاهری، دکتر فاطمه سادات ؛

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی بهار 1401 - شماره 53 ، A+ (دانشگاه آزاد/ISC (‎34 صفحه - از 157 تا 190 )

کلیدواژه ها: دیوان اشعار آموزه‌های تعلیمی شگردهای تعلیمی اظهری شیرازی اظهری تعلیمی اشعار شاعر قصیده قطعه بـه هزل

چکیده:

بوداق اظهری شیرازی، شاعر ناشناختة قرن دهم و یازدهم هجری، مجموعه‌اشعاری 10385 بیتی دارد که آن را رسالۀ کمال نامیده است. نگارندگان این پژوهش مؤلفه‌های تعلیمی اظهری را در اشعار وی بررسی می‌کنند؛ نیز با شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر اشعار اظهری درپی پاسخگویی به این پرسش هستند: «در رسالۀ کمال اظهری کدام آموزه‌های تعلیمی وجود دارد و شاعر از چه شگردها و شیوه‌هایی برای تبیین آن‌ها استفاده کرده است؟». با پاسخ به این پرسش استدلال می‌کنند که نعت و منقبت خاندان نبوت و امامت (ع)، مدح سلاطین صفوی، عشق مجازی، توصیف حوادث زندگی و هجو و هزل از مضامین اصلی شعر اظهری است؛ اما شاعر، مانند بسیاری از شاعران پیشین، در قالب‌ها و مضامین متنوع شعریِ خود گاهی به‌شکل مستقل و گاهی در لابه‌لای مضامین و انواع ادبی دیگر به تعلیم خیر و نیکی (روش ایجابی) به مخاطبان خاص و عام خویش یا بازداشتن آن‌ها از زشتی‌ها و بدی‌ها (شیوۀ سلبی) پرداخته است. اظهری تعالیم خود را به دو شیوۀ مستقیم و غیرمستقیم به مخاطب آموزش داده است؛ همچنین از شگردهای قصه‌گویی، خطاب‌النفس (تجرید)، استشهاد به آیات و داستان‌های قرآنی، به‌کارگیری تمثیل و ارسال‌المثل، مناجات، سوگندنامه، شکوه و گلایه، زشت‌نگاری (هزل و هجو) و قصه از زبان حیوانات استفاده کرده است.

خلاصه ماشینی:

با پاسخ به اين پرسش استدلال مي کنند که نعت و منقبـت خانـدان نبوت و امامت (ع )، مدح سلاطين صفوي، عشق مجازي، توصيف حوادث زندگي و هجـو و هزل از مضامين اصلي شعر اظهري است ؛ اما شاعر، مانند بسياري از شاعران پيشين ، در قالب ها و مضامين متنوع شعري خود گاهي به شکل مستقل و گاهي در لابه لاي مضامين و انواع ادبي ديگر به تعليم خير و نيکي (روش ايجابي) به مخاطبان خـاص و عـام خـويش يا بازداشتن آن ها از زشتي ها و بدي ها (شيوة سلبي) پرداخته است . نويسندگان با پاسخ به اين پرسش بنيادي که « کدام مؤلفه هاي تعليمي در شعر وي مشهود است و اظهري براي تبيين اين مؤلفه هـا از چـه شـيوه هـايي در اشعارش استفاده کرده است ؟» استدلال مي کنند که اظهري به سبب اهميت موضوع آمـوزش و تعليم ، موضوعات مختلف اخلاقي و اجتماعي را در قالـب هـاي مختلـف شـعري ريختـه است ؛ نيز آگاهانه و با قصد قبلي آن ها را مطرح کرده و از هنر شاعري خـود بـراي آمـوزش آن ها ياري جسته است ؛ چنانکه مي توان گفت اظهري بخش هاي مختلفي از ديـوان خـود را به تعليم و آموزش مکارم اخلاق اختصاص داده و حتي در ديباچـه هـاي منثـور موجـود در آغاز قصايد و غزليات خويش و ترقيمۀ رسالۀ کمـال خـود نيـز بـا دعـوت بـه نيکـي هـا و نکوهش زشتي ها به شيوه هاي مستقيم و غيرمستقيم اين مهم را فروگذار نکرده است . اظهري با استفاده از دو روش آموزشي مستقيم و غيرمستقيم و با دو شيوة سـلبي و ايجابي آموزه هاي تعليمي خويش را در لابه لاي اشعار رسالۀ کمال گنجانده است ؛ هرچند گاهي نيز يک قطعه يا رباعي کامل را به اين مضـمون اختصـاص داده اسـت .

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود