چکیده:
استانداردهای بینالمللی و نیز تجربیات جهانی نشان میدهد غلبه بر بحرانهای بانکی نیازمند وجود طیف وسیعی از سازوکارها و ابزارهای مالی است که بتوان با به کارگیری آنها بدون استفاده از منابع مالی دولت و بخش عمومی، سلامت مالی بانک را به وضعیت عادی بازگرداند و بانک را احیاء کرد. سوال اساسی مقاله حاضر شناسایی این ابزارها و امکانسنجی کیفی استفاده از آنها در مورد بانکهای دولتی و خصوصیشده در ایران با توجه به اقتضائات بومی (از جمله ملاحظات شرعی) است. بدین منظور ابزارهای مالی مدیریت بحرانهای بانکی با استفاده از تجربیات جهانی احصا و سپس با استفاده از روش دلفی، در دو مرحله در معرض قضاوت خبرگان قرار گرفت. نتایج مقاله نشان میدهد در شرایط فعلی اقتصاد ایران از میان ابزارهای احصا شده امکان پیادهسازی 9 ابزار در بانکهای دولتی و 10 ابزار در بانکهای خصوصیشده، بدون نیاز به تغییر یا اصلاح اساسی وجود دارد. همچنین در صورت فراهمسازی بسترهای نهادی (از طریق اصلاح قوانین و مقررات یا انجام تغییرات ساختاری) امکان به کارگیری 2 ابزار دیگر در بانکهای دولتی و 5 ابزار دیگر در بانکهای خصوصیشده ایجاد خواهد شد.
International standards as well as global experience show that overcoming banking crises requires a wide range of financial instruments/methods that can be used for bankchr('39')s recovery without using public funding.The main question of the present article is to identify these instruments/methods and to examine their use in the case of state-owned and privatized banks in Iran according to local requirements (including religious considerations). For this purpose, the financial instruments of banking crisis management were listed and then by using the Delphi technique exposed to expert judgment in two stages. The results of the article show that in the current situation of Iranchr('39')s economy, it is possible to implement 9 instruments in state-owned banks and 10 instruments in privatized banks, without the need for major changes or modifications. Also, in case of providing institutional bases (through amending laws and regulations or making structural changes), it will be possible to use 2 other instruments in state-owned banks and 5 other instruments in privatized banks.
خلاصه ماشینی:
ir استانداردهاي بين المللي و نيز تجربيات جهاني نشان مي دهد غلبه بر بحران هاي بانکي نيازمند وجود طيف وسيعي از سازوکارها و ابزارهاي مالي است که بتوان با به کارگيري آنها بدون استفاده از منابع مالي دولت و بخش عمومي ، سلامت مالي بانک را به وضعيت عادي بازگرداند و بانک را احياء کرد.
در حوزه راهکارهاي رفع بحران ، مقالات فارسي معدودي در حوزه ابزارهاي احيا و گزير وجود دارد؛ به عنوان مثال محرابي (١٣٩٩) به بررسي نظام گزير و نقش آن در بهبود ثبات نهادهاي مالي در ايران پرداخته است ؛ اما هيچ پژوهشي که به احصا ابزارهاي گزير و نيز ارزيابي امکان پياده سازي آن ها اشاره داشته باشد در سطح مقالات علمي-پژوهشي يافت نشدو البته در حوزه گزارش هاي سياستي، گزارش هايي در مرکز پژوهش هاي مجلس در اين حوزه تدوين شده است .
٩. تجربيات نظام بانکي ايران در بکارگيري ابزارهاي مالي مديريت بحران بانکي بسياري از ابزارهاي مالي مورد استفاده توسط بانک ها (از جمله طيف گسترده اي از اوراق بهادارسازي ها، اوراق تجاري )، روش هاي افزايش سرمايه (از جمله پذيره نويسي سريع ، انتشار سهام همراه با حق شفعه ) در کشور ما تعريف يا پياده سازي نشده است .
مي توان گفت تجربه اجراي گزينه فروش داراييهاي نقدشونده در نظام بانکي ايران موجود مي باشد، البته مقررات سرمايه گذاريهاي بانک ها که محدوديت هايي را براي نگه داري سهام در ترازنامه آن ها وضع کرده است (به طور خاص ماده ١٦ و ١٧ قانون رفع موانع توليد) استفاده از اين ابزار در شرايط مواجهه بانک با بحران نقدينگي را محدود خواهد کرد.