چکیده:
گزارشگری قسمت‌های عملیاتی یکی از بخش‌های مهم و حیاتی گزارشگری مالی است. این اطلاعات هم برای استفاده‌کنندگان درون سازمانی و هم برای استفاده‌کنندگان برون‌سازمانی سودمند است. تاکنون در گزارشگری قسمت‌های عملیاتی دو رویکرد اصلی و مهم تحت عنوان رویکرد ریسک و بازده و رویکرد مدیریتی مورد توجه محققان و استانداردگذاران قرار گرفته است. هر یک از دو رویکرد مزبور نیز طرفداران و منتقدانی داشته است. با توجه به این انتقادها و ضعف‌ها، الگوهای یاد شده به ویژه در صنعت بانکداری ایران پاسخگوی نیاز استفاده‌کنندگان نیست؛ بنابراین هدف این تحقیق، طراحی و ارائه الگویی برای گزارشگری قسمت‌های عملیاتی در صنعت بانکداری ایران با توجه به فضای اقتصادی و نیز شرایط حاکم بر بازار و کسب‌وکار این صنعت است. در پژوهش حاضر از روش نظریه داده بنیاد برای دستیابی به هدف پژوهش استفاده شده است. نمونه‌ها از بین تهیه‌کنندگان، استفاده‌کنندگان و نیز ناظران صنعت بانکداری انتخاب شده است. تعداد نمونه‌ها نیز بر مبنای معیار اشباع نظری محک زده شده است. در نهایت تجزیه‌وتحلیل یافته‌های تحقیق منجر به طراحی الگویی شده که در آن نیاز استفاده‌کنندگان به عنوان متغیر علی و گزارشگری قسمت‌های عملیاتی در صنعت بانکداری ایران به عنوان مقوله مرکزی معرفی شده است. با توجه به شرایط زمینه‌ای و مداخله‌ای و راهبردهای پیشرو، ارتقای سودمندی گزارشگری مالی در صنعت بانکداری به عنوان پیامد الگوی طراحی شده اعلام شده است. نتایج این پژوهش می‌تواند مبنای مناسبی برای استانداردگذاران و مقرره‌گذاران به منظور تدوین نحوه افشای اطلاعات قسمت‌های عملیاتی در صنعت بانکداری ایران باشد.
Operational segment reporting is one of the essential and vital parts of financial reporting. This information is useful for both Intra and extra-organizational consumers. So far, in operational segment reporting two main and important approaches called risk and return approach and management approach have been considered by researchers and the body of standard committee. Each of these two approaches has had its supporters and critics. Due to these criticisms and weaknesses, the mentioned models, especially in the Iranian banking industry, do not meet the needs of their users. Therefore, the purpose of this study is to design and present a model for the operational segments reporting of the Iranian banking industry according to the economic environment as well as market and business conditions of this industry. Samples are selected from provider, users and also supervisors of the banking industry. The number of samples is also tested based on theoretical saturation criteria. Finally, the analysis of research findings has led to the design of a model in which users’ need are introduced as a causal variable and operational segment reporting of the Iranian banking industry as a central point. Due to the underlying and intervention conditions and leading strategies, promoting the usefulness of financial reporting in the banking industry has been introduced as a consequence of the designed model. The results of this study can be an appropriate basis for the body of standard committee and regulators in order to formulate how to disclose information of operational segments in the Iranian banking industry
خلاصه ماشینی:
استاندارد بين المللي حسابداري شماره ١٤ شرکت هاي فهرست شده را ملزم نمود تا اطلاعات قسمت هاي پژوهش هاي حسابداري مالي و حسابرسي دورة ١٤/ پياپي ٥٣/ بهار ١٤٠١ خود را بر مبناي رويکرد ريسک و بازده در دو طبقه )١( خطوط کسب وکار و )٢ ( مناطق جغرافيايي گزارش نمايند؛ اما نگرانيهاي زيادي در رابطه با استاندارد بين المللي حسابداري شماره ١٤ در خصوص اختيارات داده شده به مديريت براي شناسايي اطلاعات قسمت هاي مهم مورد افشاء وجود دارد (نيکلز و استريت ، ٢٠٠٧).
اين استاندارد شرکت ها را ملزم نمود تا اطلاعات قسمت هاي خود را بر اساس گزارش داخلي که بطور دوره اي توسط مديريت مورد بررسي قرار ميگيرد افشاء نمايند (يعني به همان روشي که به تصميم گيرنده ارشد عملياتي گزارش شده است )؛ بنابراين مهم ترين تغيير اخير در گزارشگري قسمت ها بر اساس استانداردهاي بين المللي حسابداري ، تغيير رويکرد ريسک و بازده به رويکرد مديريتي بوده است .
: عدم وجود تعريف مشخص در خصوص سود، عدم نياز به رعايت ضوابط اندازه گيري طبق اصول پذيرفته شده حسابداري يا استانداردهاي بين المللي گزارشگري مالي در ارائه ارقام قسمت ها، اختيار قابل توجه پژوهش هاي حسابداري مالي و حسابرسي دورة ١٤/ پياپي ٥٣/ بهار ١٤٠١ در تخصيص هزينه هاي داخلي و دادن فضاي بيشتر به مديريت (تصميم گيرنده ارشد عملياتي) براي دستکاري اطلاعات قسمت ها که منجر به کاهش قابليت مقايسه اطلاعات قسمت ها بين شرکت ها در همان صنعت ميشود.
Keywords: Segment Reporting, Banking Industry of Iran, Grounded Theory 1 Departmen of Accounting, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
(
, 
, 
)
