چکیده:
آگاهی از تاریخ اسلام بدون شناخت قبایل امکانپذیر نیست. قبایل منتسب به قضاعه، بهویژه کلب در دورۀ پیشااسلامی و پس از اسلام قدرتی تأثیرگذار داشتند و گسترۀ وسیعی از جغرافیای جزیرهالعرب را در اختیار داشتند. نگارندۀ این پژوهش گزارههای تاریخی قبیله و یافتههای باستانشناسی را با روش توصیف و تبیین تاریخی مورد بررسی قرارداده تا مسئلۀ اصلی آن را که تعیین خاستگاه قضاعیان و بنیکلب، علل مهاجرت و دورههای استقرار آنها در مناطق مختلف است، پاسخ دهد.
نتایج پژوهش گویای آن است که قضاعیان با کوچ از یمن در قرن دوم میلادی، در مرکز جزیرهالعرب مستقر گردیدند و سپس در شمال جزیرهالعرب صاحب سرزمینهای مهمی شدند. از این رو، با جمعیت زیاد و سرزمینهای پهناور مورد توجه حکومتها قرار گرفتند و مناسبات سیاسی، اقتصادی و خانوادگی برقرار کردند. پس از فتحِ مرکز تجمع آنها در دُومَهالجَندل توسط مسلمانان، به شام و دمشق رفتند و در نتیجۀ پیوند خانوادگی با بنیامیه، اصلیترین متحد سیاسی امویان شدند. اینگونه حضور کلبیان در شمال آفریقا و اندلس رقم خورد.
Obtaining full knowledge of the Islamic history is not possible without knowing the relevant tribes. The Qoda′a and Kalb tribes were influential in the Arab history and controlled a wide area of the Arabian Peninsula. This study describes the historical propositions of the “tribe” and the archeological findings using historical description and explanation in order to answer its main question, which is to determine the origin of the Qoda′a and Kalb, the causes of migration and their settlement periods in different regions. The results of the research show that members of Qoda′a tribe migrated from Yemen, then settled in the center of the Arabian Peninsula. Hence, they came to the attention of governments and established political, economic, and family relations with them. After the conquest of their gathering center in Duma al-Jandal by the Muslims, they went to Syria, and as a result, the familial relationships between them and Umayyads caused them to become the main political ally of the Umayyads.
خلاصه ماشینی:
مؤيد اين سخن وجود کلب بن وبـرة در وادي السـباع در شمال جزيرةالعرب است ؛ زيرا بـه طور حـتم جـد کلـب بن وبـرة (تغلـب بن حلـوان ) قضـاعيان را در حرکـت بـه شـمال همراهـي کـرده و در منـاطق مرکـزي و شـمالي جزيرة العرب ساکن شده بود تا اينکه کلب در آنجا به دنيا آمد.
از اين رو، قبايل قضاعه از جمله کلب در قرن دوم ميلادي در مناطق مرکـزي و شـمالي جزيرة العرب ، مانند نجد و وادي السباع و سپس سماوه در جنوب شام پديدار شـدند.
وجود فرزندان عوف بن أبيسلمي (ابن کلبي، ١٩٨٨: ٦١١/٢) و بنوعمـاربن عبدالمسـيح از طايفه کلبي بنيعامر الاکبر (حموي، ١٩٩٥: ٣٦٠/٤) و برخي تيره هاي منتسب بـه کلب مثل عدسيون (غنيمة ، ١٩٣٦: ٢٦) و زبيد در «حيره »، اين منطقـه را بـه قلمـرو ديگر قضاعيان تبديل کرده بود (العامري، ١٩٩٢: ١٨/١).
از اين رو، بسياري از طايفـه - هاي کلب با حکومت مناذره در حيره رابطه داشتند و برخي ديگر از آنها در غـرب جزيرة العرب و مشارف شام در قـرن ششـم مـيلادي بـا حکومـت غسـانيان ارتبـاط برقرار کرده بودند.
/ نقشه مناطق تحت سيطره قبيله قضاعه و بنيکلب (طبق ترتيب زماني) / نقشه جايگيري و انتشار اکثريت طايفه هاي قضاعه و کلب در طول زمان منابع و مآخذ - ابن حائک ، حسن بن احمد (١٤١٠ق )، صفة جزيرة العرب ، تحقيق محمدبن علي الاکوع الحوالي، صنعا: مکتبة الإرشاد.