چکیده:
چالشهای مناطق روستایی از جمله فقر، بیکاری و مهاجرت موجب شده توجه به توسعه روستایی نه یک گزینه بلکه یک ضرورت انکار ناپذیر باشد. اجرای طرحهای آبخیزداری علاوه بر حفظ منابع آب، خاک و گیاه، برای مناطق روستایی فرصتهای شغلی ایجاد میکند. موفقیت چنین طرحهایی تا حدود زیادی به مشارکت روستاییان در اجرا، حفظ و نگهداری آنها بستگی دارد. شناسایی موانع مشارکت روستاییان به مدیران محلی کمک میکند با ایجاد زمینههای لازم و حذف موانعی همچون موانع فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی، مشارکت حداکثری مردم را ایجاد نمایند. تحقیق حاضر با هدف شناخت این موانع در حوضه قلعه شاهرخ چادگان صورت گرفت. این تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و جامعه آماری آن را سرپرستان خانوار (700N=) تشکیل میدهد. بر اساس فرمول کوکران تعداد 250 سرپرست خانوار به روش تصادفی انتخاب و مورد پرسش قرار گرفتند. روایی پرسشنامه توسط کارشناسان مورد تایید قرار گرفت و پایایی آن نیز بر اساس مقدار آلفای کرونباخ در حد مناسب تشخیص داده شد. نتایج تحلیل دادهها با استفاده از نرم افزارهای SPSS و AMOS نشان داد که در مجموع میزان مشارکت پاسخگویان در این طرحها در سطح پایین قرار دارد. بر اساس نتایج، مهمترین موانع مشارکت روستاییان منطقه در طرحهای آبخیزداری، «پایین بودن سطح آگاهی روستاییان از طرح ها»، «اعتقاد به بی تأثیر بودن اجرای پروژهها در اشتغالزایی» و «عدم اعتقاد روستاییان به مفید بودن طرحهای آبخیزداری» بودند. نتایج همبستگی چندگانه و تحلیل مسیر نیز نشان داد که عوامل فرهنگی از موانع اصلی مشارکت روستاییان در طرحهای آبخیزداری است.
خلاصه ماشینی:
در تحقيقاتي که در ايران صورت گرفته ، ابراهيم پور(١٣٨٠) ميزان آگاهي از ضرورت اقدامات آبخيزداري، ميزان آگاهي از امکانات آبخيزداري، ارزيابي مثبت از فوايد آبخيزداري، امکانات عمراني روستا، آگاهي از عواقب تخريب آبخيزها، محمدي (١٣٨٣) انگيزش ، اعتماد به مجريان طرح ، وابستگي به دولت و انسجام جمعي، بقايي (١٣٨٥) عوامل سن ، سابقه فعاليت کشاورزي، ميزان استفاده از منابع اطلاع رساني، منزلت و پايگاه اجتماعي افراد، آگاهي و نگرش روستاييان نسبت به طرح هاي آبخيزداري، بقايي و همکاران (١٣٨٧) ميزان نگرش نسبت به مشارکت ، ميزان تمايل براي انجام کارهاي جمعي، ميزان نوگرايي و ميزان سن بهره برداران ، حاجي ملا حسيني و همکاران (١٣٨٨) فقر مالي ساکنان روستاهاي مورد مطالعه ، دولتي بودن اعتبارات پروژه ها، خصوصا انگيزه کسب درآمد و اشتغال ، آرايش و حسيني (١٣٨٩) عوامل اجتماعي – فرهنگي ، زارعي و همکاران (١٣٩٢) سن بهره برداران و شناخت از پروژه ها، مهر دوست و همکاران (١٣٩٢) وضعيت اقتصادي، سن ، تعداد افراد تحت تکفل ، سابقۀ کار کشاورزي و دامداري، ميزان زمين ديم و تعداد دام ، ياسوري و همکاران (١٣٩٥) جنسيت ، سن و درآمد، يعقوبي فراني و همکاران (١٣٩٦) سن ، سطح سواد، جنسيت ، شغل ، تعداد دام ، ويژگيهاي فرهنگي اجتماعي مردم و ميزان وابستگي اقتصادي را از عوامل مهم تأثيرگذار در مشارکت مردم در پروژه هاي آبخيزداري ميدانند.