چکیده:
دانش «نسب شناسی» از شاخههای علم تاریخ و شعبهای از تاریخ نگاری جاهلی است که در دوره اسلامی نیز رشد سریع یافته است. در این میان هشام کلبی (د. 204 ق.) به عنوان نخستین مولف و تدوینگر انساب، سهم بسزایی در شکلگیری و شکوفایی این علم دارد که دو متن مهم یعنی جمهره النسب و نسب المعد و الیمن الکبیر از او در این زمینه بر جای مانده است که ویژگی بارز آنها پرداختن به نسب تمام قبایل عرب است. با وجود این، هنوز این انساب نگاشتههای او چنان که بایسته است مورد توجه پژوهشگران قرار نگرفته است. از این رو، مسئله ی مقاله حاضر مطالعه و تحلیل انساب نوشتههای ابن کلبی است تا از طریق آن دریابد چرا در دوره ی نخست عباسی وی با فرارفتن از نسب نگاری چند قبیله ی محدود به عنوان سنت غالب به تولید متون پیش گفته دست یازید. رویکرد اتخاذشده در این تحلیل رویکرد معناکاوی است که در آن گفت وگوی میان متن انساب نوشتهها با نویسنده (هشام کلبی) و بافت اندیشهای و فرهنگی زمانه ی متن بررسی و تبیین میشوند. نتایج این واکاوی نشان میدهد ابن کلبی متاثر از ضرورت احساس نیاز قومیت عرب به هویت سازی دست به تولید انساب نوشتههای مذکور زد. او ضمن بازنمایی انساب قوم عرب، با به کارگیری عناصری چون گذشته مشترک تاریخی، پیوندهای مشترک اعتقادی و برگزیده شدن پیامبری از دل قوم عرب و همچنین سرزمین مشترک یک هویت عربی اسلامی غرورآفرین برای قوم عرب در متون خود پدید آورد.
Science of "Genealogy" was one of the branches of History and Historiography during the age of Jahiliyah (age of ignorance) which has grown rapidly in the Islamic era. In this context, Hisham Kalbi (d. 204 AH. / 819 AD.), as the first author and editor of Genealogy, has a great contribution to the formation and prosperity of this science, with two important texts, the Jamharat Al-Ansab and Nasab Ma'ad wa-l-Yaman al-Kaybir, which had remained from him in this field and their characteristic feature is to refer to the descendants of all the Arab tribes. However, his books on Genealogy have not yet been taken into consideration by the researchers as required. Therefore, the issue of this article is to study and analyze Ibn Kalbi’s books on Genealogy in order to find out why he had gone beyond the predominant tradition and traced the linage of more tribes for producing the aforementioned texts during the first period of Abbasid era. The approach adopted in this analysis is a semantic approach in which the conversation between the text of Geologies with the writer (Hisham Kalbi) and the contexture of thought and culture of the text will be studied and examined. The results of this analysis indicate that Ibn Kalbi was influenced by the necessity of the need for Arab ethnicity for identifying themselves and produced these texts on Genealogy. He created prideful Arabic-Islamic identity for Arab nation in his texts through representing the Genealogy of Arab nation, using elements such as common historical past and :union: belief and selection of the Prophet from the heart of Arab nation.
خلاصه ماشینی:
شاخصه های هویت عربی در نظام فکری هشام کلبی بر پایه ی انساب نگاشته های وی (جمهرة النسب و نسب معد و یمن الکبیر) 1 زینب امیدیان چکیده دانش «نسب شناسی » از شاخه های علم تاریخ و شعبه ای از تاریخ نگاری جـاهلی است که در دوره اسلامی نیز رشد سریع یافته است .
از این رو، مسئله ی مقالـه حاضر مطالعه و تحلیل انساب نوشته های ابن کلبی است تا از طریق آن دریابد چرا در دوره ی نخست عباسی وی با فرارفتن از نسب نگاری چند قبیلـه ی محـدود بـه عنوان سنت غالب به تولید متون پیش گفته دست یازید.
بـر ایـن اساس ، در این نوشته سعی مـی شـود تـا بـا بررسـی مؤلفـه هـا و شاخـصه هـای محـوری نسب نگاشته های کلبی ، به این پرسش ها پاسخ داده شود که چـرا کلبـی دسـت بـه نوشـتن نسب نگاشته ها زد؟ مهم ترین مؤلفه ها و شاخصه های انساب نگاشته های وی چه بوده است ؟ در میان شیوه های مختلف موجود برای شناخت ویژگی های تاریخ نگاری یـک اثـر و فهـمِ چگونگی و چرایی تولید آن ، مقاله حاضر از رویکرد معناکاوی استفاده میکنـد.
٩٥-١٠٠)؛ و نیز در مقاله ای با عنوان «نقش شیعیان در نسب نگاری عمومی »، نویسندگان در میان دیگر انساب نگـاران تنها به صورت گذرا به زندگی نامه ، شیوه تدوین و محتوای انساب نگاشته های ابن کلبـی پرداختـه انـد و بـه چرایی و هدف نگارش این متون توجه نشده است .