چکیده:
حق برخورداری از دادرسی منصفانه ، دربردارنده مجموعه ای از اصول و قواعد است که جهت رعایت حـقوق طـرفین در رسـیدگی به دعوی آنان پیش بینی گردیده است . اصل بی طرفی در دادرسی ، یکی از اصول و مولفه های اساسی دادرسی عادلانه است . بی طرفانه بودن دادرسی که ریشه در اصل برائت و حرمت نهادن بر کرامت ذاتی انسان دارد مفید این معنا است که در رسیدگی های کیفری مقامات قضایی مبسوط الید نیستند و نمی توانند به ادعای دفاع از منافع عمومی هر طور که تشخیص می دهند اقدام کنند روابط میان قاضی و متهم در دایره ای به نام دادرسی منصفانه ترسیم شده است . در نظام دادرسی کیفری ایران ، هم در قانون جدید و هم در قانون سابق ، برای تضمین اصل بی طرفی مقام قضایی ، تمهیداتی پیش بینی شده است .
اساسنامه های دادگاه های کیفری بین المللی ویژه برای یوگسلاوی سابق و روندا اگر چه از بی طرفی دادگاه به عنوان حق متهم در محاکمه ، به صراحت سخن نرفته است ، لیکن قضات با بی طرفی و درستکاری وصف شده اند. ولی اساسنامه دیوان کیفری بین الملل بی طرفی در دادرسی را مورد اشاره قرار داده و از آن به عنوان استحقاق متهم یاد کرده است
خلاصه ماشینی:
بررسي تضمينات اصل بي طرفي در حقوق ايران و محاکم بين المللي حسين جنتي صدر دانشجوي کارشناسي ارشد، حقوق جزا وجرم شناسي ، دانشکده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران ، تهران نويسنده مسئول : حسين جنتي صدر چکيده حق برخورداري از دادرسي منصفانه ، دربردارنده مجموعه اي از اصول و قواعد است که جهت رعايت حـقوق طـرفين در رسـيدگي به دعوي آنان پيش بيني گرديده است .
بي طرفانه بودن دادرسي که ريشه در اصل برائت و حرمت نهادن بر کرامت ذاتي انسان دارد مفيد اين معنا است که در رسيدگي هاي کيفري مقامات قضايي مبسوط اليد نيستند و نمي توانند به ادعاي دفاع از منافع عمومي هر طور که تشخيص مي دهند اقدام کنند روابط ميان قاضي و متهم در دايره اي به نام دادرسي منصفانه ترسيم شده است .
يکي از اين اصول ، اصل بي طرفي دادگاه است که در مورد نقش دادرس در ارتباط با ادله در رسيدگي هاي کيفري و مدني تفاوت وجود دارد.
اما پيش بيني امکان درخواست سلب صلاحيت (جرح ) قاضي از سوي متهم ، در مقررات آئين دادرسي اين محاکم حاکي از آن است که بي طرفي دادگاه به حقوق طرف هاي دعوا مربوط مي شود.
در بند «الف » قاعده ۱۵ آئين هاي دادرسي و ادله اثبات دادگاههاي کيفري بين المللي ويژه ، قاضي موظف شده است در شرايطي که بي طرفي اش به دلايل مورد اشاره در اين مقرره ممکن است متأثر گردد، کناره گيري کند و رئيس دادگاه قاضي ديگري را در آن پرونده بر اعتقاد به وجود مبنايي براي رد صلاحيت خويش دارد،خود تقاضاي کناره گيري از پرونده کند و منتظر درخواست رد صلاحيتش نماند.