چکیده:
چیستی وحی و چگونگی نزول آن از جمله مسائل مهمی است که از دیرباز ذهن اندیشمندان مسلمان را به خود مشغول داشته است. در این میان مفهوم‌شناسی و وجودشناسی وحی براساس کاربردهای قرآنی آن، از اهمیت بسیاری برخوردار است. در جستار حاضر تلاش شده است با رویکردی معناشناسانه و فلسفی و با بهره‌گیری از برخی مبانی حکمت متعالیه، به این پرسش پاسخ داده شود که کاربردهای قرآنی وحی براساس دو محور هم‌نشینی و جانشینی چگونه است. این کاربردها از نوع اشتراک لفظی است یا معنوی؟ اگر از نوع اشتراک معنوی است، تفاوت مصادیق وحی در چیست؟ در پایان، این نتیجه به‌دست آمده است که کاربردهای گوناگون وحی در آیات قرآن، از لحاظ مفهومی از نوع مشترک معنوی و از جهت مصداقی از نوع تفاوت تشکیکی است؛ بر همین اساس وحی نازل‌شده بر پیامبر با وحی نازل‌شده بر غیرپیامبر اعم از انسان و دیگر حیوانات مانند زنبور عسل، از حیث مفهومی و ماهوی تفاوت ندارد، بلکه تفاوت آنها از حیث وجودی است و از نوع تفاوت تشکیکی است؛ البته باید توجه داشت که وحی نازل‌شده بر پیامبر عالی‌ترین درجه وحی است و نمی‌توان الهام و غریزه را هم‌مرتبه آن دانست.
What revelation is and how it is revealed are of the important issues that has long drawn the attention of Muslim thinkers. Among these, the semantics and ontology of revelation based on its Qur'anic applications are of great importance. The present paper has tried to answer the question: What are the Qur'anic applications of revelation based on the two axes of collocations and succession , via using a semantic and philosophical approach and some principles of transcendental wisdom. Are these applications verbal or spiritual? If it is of the spiritual common type, what is the difference between the instances of revelation? In the end, it is concluded that the various applications of revelation in the verses of the Qur'an are conceptually of a common spiritual type and in terms of an example of a skeptical difference. In this regard, the revelation revealed to the Prophet is not conceptually and naturally different from the revelation revealed to non-prophets, including humans and other animals such as bees, but their difference is existential and is of a skeptical difference. Of course, it is worth noting that the revelation revealed to the Prophet is the highest degree of revelation and cannot be considered as inspiration and instinct at the same time.
خلاصه ماشینی:
این کاربردها از نوع اشتراک لفظی است یا معنوی؟ اگر از نوع اشتراک معنوی است، تفاوت مصادیق وحی در چیست؟ در پایان، این نتیجه به‌دست آمده است که کاربردهای گوناگون وحی در آیات قرآن، از لحاظ مفهومی از نوع مشترک معنوی و از جهت مصداقی از نوع تفاوت تشکیکی است؛ بر همین اساس وحی نازل‌شده بر پیامبر با وحی نازل‌شده بر غیرپیامبر اعم از انسان و دیگر حیوانات مانند زنبور عسل، از حیث مفهومی و ماهوی تفاوت ندارد، بلکه تفاوت آنها از حیث وجودی است و از نوع تفاوت تشکیکی است؛ البته باید توجه داشت که وحی نازل‌شده بر پیامبر عالی‌ترین درجه وحی است و نمی‌توان الهام و غریزه را هم‌مرتبه آن دانست.
همچنین مقالۀ کنفرانسی با عنوان «معناشناسی واژه وحی در قرآن کریم با تکیه بر نظریه حوزه معنایی» نوشتۀ رضیه سلیمانی، رضا امانی، سیده نرگس همتی دراین‌باره وجود دارد که با رویکردی معناشناسانه کابردهای وحی در قرآن را بررسی کرده‌اند و تحلیل وجودشناسانه، مبتنی بر مبانی حکمت متعالیه ارائه نکرده‌اند، برخلاف نوشته حاضر که تحلیل معناشناسانه تنها مقدمه‌ای بر تبیین وجودشناسانه از پدیده وحی است؛ البته پژوهش‌های بسیاری در موضوع وحی ارائه شده است که به دلیل اینکه از رسالت پژوهش حاضر فاصله بسیاری دارد و نیز به دلیل اختصار از ذکر آنها خودداری می‌شود.
تعاریف دیگری نیز برای اصطلاح وحی ذکر شده است که به تعاریف یادشده نزدیک است، از جمله: آگاهی‌بخشیدن سریع به انبیا (صبحی صالح، 1374، ص 33)، ارتباط مرموز و سریع انبیا با عالم غیب و ذات پروردگار (مکارم شیرازی، 1371، ج20، ص 481)، کلام خداوند متعال که بر انبیا نازل می‌شود (رضوان، 1413ق، ج1، ص 372؛ عسکری، 1416ق، ج1، ص 255).
(
, 
, 
)
