چکیده:
فرهنگ اسلامی، از جمله مسائل اساسی انسان است که انتظار می‌رود جامعیت قرآن کریم و روایات صحیحه، پاسخ مناسبی به آن داشته‌باشد. هدف اصلی این پژوهش شناسایی جنبه‌های تاثیرات فرهنگ اسلامی در روابط اجتماعی ساکنین محلة سرتپوله و بررسی تأثیر عناصر کالبدی با عملکردهای مختلف بویژه ابنیه مذهبی در نوع معاشرت ساکنین می‌باشد. نظر به کاسته‌شدن از اهمیت اجتماعی محلات در گذر زمان، لذا هدف پژوهش دستیابی به الگویی جهت ارتقای کیفیات اجتماعی محلات با عناصر انسجام‌بخش می‌باشد. لذا از روش تحلیل مضمون‌مبنای مبانی‌نظری در حوزة انسجام اجتماعی منطبق بر قرآن کریم، سنت پیامبر (ص) و نهج‌البلاغه، سه مؤلفة حسن معاشرت عام یا انسجام‌اجتماعی شامل فضیلت، کرامت و مشارکت بدست آمد. ضمن تهیة پرسشنامه منطبق بر مصادیقِ مؤلفه‌های فوق، منطبق بر فرمول کوکران تعداد 100 نفر از ساکنین و کسبة محله به عنوان نمونه انتخاب و نتایج حاصله نشان داد که مولفه‌های کرامت دارای امتیاز 3.44، فضیلت 3.36 و مشارکت 0.66 می‌باشند. براساس استاندارد تحلیل پرسشنامة طیف پنجگانة لیکرت، مؤلفه‌های فضیلت و کرامت در بازة 2 الی 3.5 یعنی بی‌اثر و مؤلفة مشارکت در محدودة مخالف بوده و نشانگر این مسأله است که از نظر روابط اجتماعی و حسن مشارکت روابط ضعیف مابین همسایگان برقراراست. نهایتاً انسجام اجتماعی در وضعیت نسبتاً مناسبی بوده و پیشنهاداتی جهت تقویت آن ارائه می‌گردد.
Islamic-culture is one of the basic human issues that the comprehensiveness of the Holy Quran and authentic narrations are expected to have a proper answer to it. The main purpose of this study is to identify the aspects of the effects of Islamic culture on the social relations of the residents of Sartapuleh neighborhood and to investigate the effect of physical elements with different functions especially religious buildings in the type of socialization of residents. Due to the decrease in the social importance of neighborhoods over time, the purpose of this study is to achieve a model to improve the social qualities of neighborhoods with cohesive elements. Therefore, from the method of content analysis based on theoretical principles in the field of social cohesion in accordance with the Holy Quran, the Sunnah of the Prophet (PBUH) and Nahj al-Balaghah,three components of good social cohesion or social cohesion including virtue, dignity and participation were obtained. While preparing a questionnaire according to the examples of the above components, according to the Cochran's formula, 100 residents and neighborhood business were selected as a sample and the results showed that the components of dignity have a score of 3.44, virtue 3.36 and participation0.66. According to the standard analysis of the Likert Five-Scale Questionnaire, the components of virtue and dignity are in the range of 2 to 3.5, ineffective, and the component of participation is in the opposite range. Finally, social cohesion is in a relatively good condition and suggestions are made to strengthen it.
خلاصه ماشینی:
نقش فرهنگ مذاهب اسلامي در انسجام اجتماعي محلات تاريخي با مطالعه موردي محلۀ سرتپوله سنندج دانشجوي دکتري شهرسازي اسلامي دانشگاه هنر اسلامي تبريز، / کسري کتاب اللهي آذربايجان شرقي، ايران / احد‌نژاد‌ابراهيمي استاد معماري دانشگاه هنر اسلامي تبريز، آذربايجان شرقي، ايران چکيده فرهنگ اسلامي،ازجمله مسائل اساسي انسان است که انتظار‌ميرود‌جامعيت قرآن کريم و‌روايات صحيحه ،پاسخ مناسبي‌به آن داشته باشد.
با‌توجه به اينکه درگذر‌زمان ،از اهميت و‌ارزش اجتماعي‌محلات کاسته شده است ،لذا‌ما‌به دنبال عناصر‌انسجام بخش اجتماعي‌در‌سطح محله هستيم که براساس آن بتوان به يک شيوه و‌الگو‌جهت ارتقاي کيفيات اجتماعي‌محلات دست يافت .
مباني نظري: فرهنگ ايراني-اسلامي و زندگي اجتماعي فرهنگ در‌لغت به معناي‌نوع ،روش ،طرز،شيوة‌شکل دادن يا‌طراحي‌چيزي‌مطابق با‌معيار شناخته شده ،شيوه هايي برازنده و‌متناسب در‌رفتار‌اجتماعي پنداشته ميشود(فيضي و همکاران ،١٣٩٩:٣٠)کانت واژه فرهنگ را‌هم در‌معناي‌فرهنگ مهارت در‌تأسـيس جامعـه مـدني‌و‌فدراسـيون جهاني‌و‌هم در‌معناي‌فرهنگ انضباط و‌کنترل اميال جهت تحقق غايات متعـالي‌اخـلاق بکـار‌گرفته است (ماحوزي،١٣٨٩:١٥).
امتياز مؤلفه هاي انسجام اجتماعي در محلۀ سرتپوله بر اساس طيف ٥ گانۀ ليکرت ، (مأخذ نگارندگان ، ١٤٠٠) از‌ميانگين مجموع پاسخ هاي‌مربوط به مؤلفه هاي انسجام اجتماعي،عدد٢,٨به دست آمد که براساس عيار‌طيف ليکرت در‌بازة‌بياثر‌قرار‌دارد؛يعني‌روابط همسايگي‌در‌مرحلۀ بيتفاوتي و‌سطحي در‌جريان است .
نمونه اي از مکان هاي انسجام بخش در اذهان ساکنين محلۀ سرتپوله ، (مأخذ: نگارندگان ، ١٤٠٠) نتيجه گيري با‌توجه به اينکه محله ،مجموعه اي است منسجم از‌کالبد‌و‌روابط غيرکالبدي،مطالعۀ ادبيات پژوهش نشان داد‌که ميتوان غيرکالبد‌را‌در‌سه مؤلفۀ‌کرامت ،فضيلت و‌مشارکت و‌تحت عنوان انسجام اجتماعي‌في‌مابين روابط همسايگي‌تبيين نمود.
(
, 
, 
)
