چکیده:
بیان مصائب ائمه اطهار: از قرون اولیه تاکنون همواره مورد توجه عالمان شیعه بودهاست. برخی از علما با نوشتن کتابهایی سعی در بیان مصائب ائمه اطهار داشتهاند. کتابهای بسیاری همچون الإرشاد شیخ مفید، اللهوف سید بن طاووس، تسلیة المجالس محمد بن أبی طالب و کتابهای دیگر در قرنهای گوناگون در این موضوع به نگارش درآمدهاند. در کنار نویسندگان نامدار شیعی برخی از نویسندگان گمنام یا کمتر شناختهشده نیز درباره مصائب ائمه معصومین: دست به نگارش زدند. یکی از این علما، فیلسوف عصر صفوی علیقلی بن قرچغایخان است که برای مصائب پنجتن آلعبا کتاب محرق القلوب و الأکباد را نوشته است. این کتاب مستند است و مؤلف سعی بر آن داشته تا تمامی مصادر مطالب خود را بیان کند هرچند برخی از مطالب آن چندان معتبر نیست. موضوع اصلی این مقاله بیان احوال و آثار این فیلسوف و معرفی کتاب محرق القلوب و الأکباد است.
Throughout history, leading Shia ulema have developed books and sources on the life and times of the Infallibles as well as on the afflictions inflicted on them. Apart from certain big names, eg, al-Mufid and his Kitab al-Irshad, Ibn Tawus and his al-Luhuf, there have also been some less known ulema who did the same. The Safavid-era philosopher Aliquli b. Qarachabay Khan developed a book on the calamities of the five prominent Ahl al-Bayt members, entitled as "Muhriq al-qulub wa al-akbad. In it, although he makes references to other sources, not all the accounts he mentions could be of equally high reliability
خلاصه ماشینی:
یکی از این علما، فیلسوف عصر صفوی علیقلی بن قرچغایخان است که برای مصائب پنجتن آلعبا کتاب محرق القلوب و الأکباد را نوشته است.
نسخهای از این رساله در دانشکده الهیات دانشگاه تهران به شماره 1/136 و نسخه دیگر در کتابخانه آیتاللّه مرعشی نجفی به شماره 1/17527 موجود است.
11- وحدت هویّت و شیئیت حقّه: از این رساله که به زبان فارسی نگارش شده، یک نسخه به خط مؤلف در کتابخانه دانشگاه تهران به شماره 3/7431 موجود است.
13- آغاز و انجام قدسی: از این رساله به زبان فارسی، یک نسخه به خط مؤلف در کتابخانه دانشگاه تهران به شماره 4/7431 موجود است.
15- مرآة الوجود و الماهیة: از این رساله یک نسخه به خط مؤلف در کتابخانه دانشگاه تهران به شماره 2/3235 موجود است.
18- حدودات و قانونات: نسخهای از این رساله به زبان فارسی به خط مؤلف در کتابخانه دانشگاه تهران به شماره 1/7431 موجود است.
4- رسالة فی العلم: این کتاب با تردید به قرچغایخان نسبت داده شده است (دانشپژوه، 1339: 8/ 411) از این رساله یک نسخه به زبان فارسی در کتابخانه دانشگاه تهران به شماره 3/1818 موجود است.
6- الوجود: از این رساله یک نسخه به زبان فارسی در کتابخانه مجلس به شماره 13/10124 موجود است.
با توجه به آنچه که علیقلی بن قرچغایخان درباره هدف خود از تألیف این کتاب بیان میکند، محرق القلوب و الأکباد را باید کتابی برای اشک، آه و ماتم دانست و نباید از آن انتظار دقتهای عمیق تاریخی و حدیثی را داشت.