چکیده:
ایجاب ملزم یکی از مباحث مهم و اساسی در حوزه قراردادها است. پژوهش حاضر با رویکرد تطبیقی در مقام پاسخ این سئوال است درصورتیکه ایجاب از سوی موجب برای مدتی اعتبار گردد، آیا موجب در این مدت معین میتواند از ایجاب خود رجوع نماید یا خیر؟ تحقیق حاضر که به شیوه کتابخانهای و تحلیلی انجام یافته مبیّن این امر است که طبق نظریه مشهور فقیهان امامیه، پاسخ سئوال فوق، مثبت است؛ یعنی موجب تا زمان وصول قبول به این ایجاب، حق رجوع برایش ثابت است؛ اما در حقوق افغانستان «ایجاب ملزم» بهطور مطلق پذیرفته و مقرر نموده است که موجب حق رجوع از ایجاب خود را نخواهد داشت، مگر اینکه بهطور صریح و یا ضمنی یاد آوری نموده باشد. در این میان در اصول قراردادهای اروپا «ایجاب ملزم» به صورت تعدیلیافته پیشبینی شده است. بنابر این، با وجود تفاوتها در این مورد، به نظر میرسد نظریه پیشبینی شده در اصول اروپا، امروزه بیشتر با پشتوانه منطق حقوقی و عقلانی همراه است؛ زیرا، پیچیده شدن قراردادها از یک سو و فراملی و جهانی شدن قراردادها از سوی دیگر، پذیرش چنین نظریهی را اقتضا مینماید و درنتیجه موجب نباید از ایجاب خود عدول نماید، مگر در موارد خاص و معین.
Ijab-e mulzim is one of the most important and fundamental issues in the field of contracts. Through taking a comparative approach, the present study seeks to answer to this question that “In case, ijab is accepted by mujib for a definite time, is mujib allowed to refuse the ijab in the specified time?” The present research, which has been done in a library and analytical method, shows that according to the famous theory of Imamiyyah foqaha, the answer to the above question is positive; that is, the right of refusal is fixed for mujib up to the time that acceptance of the ijab is affirmed. In law of Afghanistan, ijab-e mulzim is absolutely accepted, and it has stipulated that mujib is not allowed to refuse ijab, unless he has explicitly or implicitly mentioned his right to refuse in advance. Meanwhile, in the Principles of European contract Law, ijab-e mulzim is predicted and provided in a modified and balanced form. Thus, despite the differences in this regard, it seems that the theory envisioned in Principles of European Contract Law is today more supported by legal and rational logic, since the complexity of contracts on the one hand and transnationalization and globalization of contracts on the other, requires the acceptance of such a theory; and thus, mujib should not deviate from ijab, except in specific and certain cases.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر با رویکرد تطبیقی در مقام پاسخ این سئوال است درصورتیکه ایجاب از سوی موجب برای مدتی اعتبار گردد، آیا موجب در این مدت معین میتواند از ایجاب خود رجوع نماید یا خیر؟ تحقیق حاضر که به شیوه کتابخانهای و تحلیلی انجام یافته مبیّن این امر است که طبق نظریه مشهور فقیهان امامیه، پاسخ سئوال فوق، مثبت است؛ یعنی موجب تا زمان وصول قبول به این ایجاب، حق رجوع برایش ثابت است؛ اما در حقوق افغانستان «ایجاب ملزم» بهطور مطلق پذیرفته و مقرر نموده است که موجب حق رجوع از ایجاب خود را نخواهد داشت، مگر اینکه بهطور صریح و یا ضمنی یاد آوری نموده باشد.
بنابر این، با وجود تفاوتها در این مورد، به نظر میرسد نظریه پیشبینی شده در اصول اروپا، امروزه بیشتر با پشتوانه منطق حقوقی و عقلانی همراه است؛ زیرا، پیچیده شدن قراردادها از یک سو و فراملی و جهانی شدن قراردادها از سوی دیگر، پذیرش چنین نظریهی را اقتضا مینماید و درنتیجه موجب نباید از ایجاب خود عدول نماید، مگر در موارد خاص و معین.
ایجاب ملزم در حقوق افغانستان با تتبع در مواد قانون مدنی افغانستان، به نظر میرسد که قانونگذار ایجاب ملزم را پذیرفته نه ایجاب ساده را و بنابر این، موجب به ایجاب خویش متعهد و ملتزم است و نمیتواند از ایجاب خود رجوع نماید؛ البته مشروط بر اینکه حق رجوع از ایجاب را برای خودش خواه به صورت صریح یا ضمنی، حفظ نکرده باشد؛ و الا میتواند از ایجاب خود رجوع نماید و در فرض ورود زیان به ایجابشونده ملزم به جبران خسارت وارده نخواهد بود.