چکیده:
شعر پایداری ، برآیند احساس همدلی میهنی در برابر هر نوع تجاوز، برای تحصیل استقلال است. این نوع ادبی، بستری برای تجلی احساسات دینی، میهنپرستی، آزادی خواهی و حقطلبی به حساب میآید. یورش بیگانگان به ایران زمین و تلاش برای ایستادگی در برابر متجاوزان، توصیف رشادت ها و جانبازی های قهرمانانی که مدافع حقوق وطن هستند، پرداختن به اصل دفاع از حریم وطن در برابر عناصر ظلم و تهاجم، در شعر فردوسی برجستهترین مضامین پایداری به حساب میآید. در پژوهش حاضر که به بررسی ادبیات پایداری در شعر فردوسی اختصاص یافته است، تلاش بر آن بوده تا پس از تبیین ادبیات پایداری، به تشریح عناصر پایداری در شعر فردوسی پرداخته شود. در این راستا ، اشعار فردوسی به شیوه ی تحلیلی- توصیفی مورد بررسی و پژوهش قرار گرفت. یافتههای پژوهش نشان میدهد که اصلیترین همسانی شاهنامه ی فردوسی با مولفه های پایداری، دفاع از وطن و صلح طلبی است. فردوسی ، مخاطب را در تمام شاهنامه، به دنیایی عاری از خشونت، جنگ و بیداد دعوت کرده و با وجود این، اتحاد، همدلی و آمادگی در برابر هجوم دشمنان خارجی را نیز همواره در نظر داشته است و از ایرانیان میخواهد که برای نگهبانی از سرزمین خویش، تمام توان خود را به کار گیرند و از پراکندگی پرهیز کنند. افزون براین، ظلم ستیزی، دادخواهی، میهن پرستی، دشمنشناسی، بیگانهستیزی، نفی اسارت و بندگی، مبارزه با شر و پلیدی و نیاز به رهبر و راهنما از دیگر شاخصهای پایداری است که در شاهنامه ی فردوسی بازتاب دارد.
خلاصه ماشینی:
فردوسي ، مخاطب را در تمام شاهنامه ، به دنيايي عاري از خشونت ، جنگ و بيداد دعوت کرده و بـا وجـود ايـن ، اتحـاد، همدلي و آمادگي در برابر هجوم دشمنان خارجي را نيز همواره در نظر داشته است و از ايرانيان مي خواهد کـه براي نگهباني از سرزمين خويش ، تمام توان خود را به کار گيرند و از پراکندگي پرهيز کنند.
فردوسي در اين اثر حماسي بسياري از شاخص هاي مقاومت و پايداري را در قالب داستان هاي متنوع بازتاب داده است و با بررسي آن مشخص ميشود که بسياري از معيارها و مؤلفه هاي ادبيات پايداري بـا متون حماسي برابري ميکند ؛ زيرا دوران سرايش شاهنامه ، هم زمان است با به قدرت رسيدن ترکان غيرايراني که فضايي پر از تحقير و خفقان را بر کشور ايران حاکم کرده بودند.
بنابراين ، فردوسي که به عنوان يک ايراني ميهن پرست همواره از حاکميت تورانيان بر ايران ناراضي بـود، بـا سرودن اين اثر حماسي به وظيفه ي اصلي خود عمل ميکند و ايرانيان را به پايداري و مقاومت در برابر دشمن متجاوز فرا ميخواند و نـداي حق طلبي و آزاديخواهي سر ميدهد.
شاهنامه ي فردوسي يکي از آثار برجسته ادبيات حماسي ايران زمين است که تقابل و رويارويي خير و شر در دوره هاي مختلف آن ( اساطيري ، پهلواني و تاريخي ) وجود دارد و اين ناسازگاري و تقابل دوگانه همواره موجبات بروز نبردهايي در شـاهنامه گرديده است .