چکیده:
یکی از اهرم های مبارزه با فساد در سیستم حکومتی، شفافیت است. شفافیت مقوله ای است که در جهت تقویت رابطه حکومت با مردم، یک حرکت اساسی در بهبود سیاستگذاری قلمداد می شود و یکی از اهرم های مبارزه با فساد درسیستم حکومتی است. در این مقاله با تأکید برعظمت اندیشه ملکوتی امام علی (ع) و تفوق آن بر افکار و آرای بشری تلاش شده است به موانع تحقق شفافیّت در اندیشه سیاسی علوی توجه شود. بدین منظور، باروش توصیفی- تحلیلی به شیوه اسنادی، از طریق گرد آوری اطلاعات و داده های تحقیق از اسناد و مدارک موجود در این موضوع، پاسخگویی به این سئوال دنبال می شود که در سلوک سیاسی علوی، موانع تحقق شفافیّت در حکومت چه اموری است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که پنهان کاری و عدم ارائه اخبار و اطلاعات، عدم نظارت و کنترل، عدم پاسخگویی و مسئولیت پذیری، استبداد رأی و خود کامگی، از جمله موانع تحقق شفافیّت در حکومت اند، که روند کار را در حکومت مختل می کند. محصول چنین فرایندی؛ از یک سو توسعه نیافتگی و بی عدالتی اجتماعی و از سوی دیگر رانت خواری و انتقال منابع عمومی به سمت افراد و گروه های خاص می باشد.
A lever to combat corruption in the governmental system is transparency, which is seen as a category fundamental to improvement of policy-making aimed at enhancing ties between the government and populace. Emphasizing the greatness of heavenly thoughts of Imam Ali (PBUH) and their superiority over human thoughts and views, an effort has been made in this article to pay attention, in Imam Ali’s political thought, to obstacles to realizing transparency. To this aim, using the analytic-descriptive and documentary research methods, the answer is sought to the question of what in Imam Ali’s political behavior are treated as obstacles to the realization of transparency. The research findings show that secrecy and refusing to provide news and information, lack of supervision and control, lack of accountability and responsibility, and despotism and arbitrary rule are among the obstacles disrupting work flow in government. These lead to underdevelopment and social injustice on the one side, and rent-seeking and diverting public resources towards privileged individuals and groups on the other side.
خلاصه ماشینی:
امام علی (ع ) نیز دسترسی مردم بـه اطلاعـات و اخبـار حکـومتی را در حکومـت مـردم سالار حق مردم می دانند و به کارگزاران حکومتی دستور می دهند که در ایـن زمینـه پنهـان کاری نکند (نهج البلاغه ، نامه ٥٣)؛ چرا که از دیدگاه آن حضرت مردم بـه عنـوان پایـه هـای اصلی حکومت ، همواره حق دارند کـه در جریـان همـه مسـائل کشـور قـرار گیرنـد؛ زیـرا پیشرفت جامعه مرهون ساز وکارهای قانونمند و سازمان یافته تبادل آراء و عقاید اسـت ، کـه نه تنها موجب فراهم نمودن زمینه هـای مشـارکت مـردم در تصـمیم گیـری هـا در مسـائل عمومی و امکان نظارت مردم بر عملکرد مدیران می شود، بلکه ابزاری مهم بـرای مبـارزه بـا فساد اداری است ، زیرا فساد اداری همانند سایر فعالیت های منفی معمولاً در خفا اتفـاق مـی افتد (بابایی؛ نظری، ١٣٩٠: ٥١).
از این روی امام علی (ع ) در نامه ای به فرماندهان سپاه خویش ، به آنان اطمینان مـی- دهد، که هیچ مانعی برای شفافیت در امور حکومتی در بهره مندی مردم نسبت بـه اطلاعـات حکومتی وجود ندارد، جز اسرار جنگی: «أََلا وَ إِنََّ لکُمْ عِنْدِی أََّلا أَحْتَجِزَ دُوَنکُـمْ سِـرّاً إَِّلـا فِـی حَرْبٍ وََ لا أَطْوِی دُوَنکُمْ أَمْراً إَِّلا فِی حُکْم ٍ» (نهج البلاغه ، نامه ٥٠).
از این روی در امام علی (ع ) دسترسی مردم بـه اطلاعـات و اخبـار حکـومتی را حق مردم می داند و به کارگزاران حکومتی دستور می دهد کـه در ایـن زمینـه پنهـان کـاری نکنند؛ چرا که از دیدگاه علوی مردم به عنوان پایه های اصلی حکومت ، همواره حـق دارنـد، که در جریان همه مسائل کشور قرار گیرند.