چکیده:
این پژوهش، با هدف کمک به اصلاح الگوی مصرف رسانه ای دانش آموزان و ارائه یافتهها به وزارت آموزش و پرورش برای بهرهگیری در فرایند بازتولید کتابهای درسی انجام شده است. روش پژوهش، کیفی بوده و گردآوری اطلاعات با روش مصاحبه عمیق انجام شده است. مصاحبهشوندگان از میان نخبگان صاحبنظر در سه حوزۀ فرهنگ، ارتباطات و آموزش و پرورش با روش نمونهگیری هدفدار انتخاب شده اند. فرایند تجزیه و تحلیل اطلاعات، با بهرهگیری از شیوههای موجود در نظریه زمینهمبنا انجام شده است. یافتههای پژوهش در قالب مدلی مبتنی بر برنامه درسی ارائه شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهند که در بخش روشهای یاددهی-یادگیری ریزمؤلفههایی همچون یادگیری در محیط اجتماعیآموزشی و پرورشی و تمرین انواع تفکر (انتقادی، خلاق و مراقبتی) با تمرکز بر تفکر خودآگاهانه، به دست آمده است. در بخش سرفصلهای محتوای درسی، ریزمؤلفههایی همچون مهارت تشخیص تأثیرات محتواهای رسانه ای و اتخاذ موضع فعال در برابر رسانهها و آگاهی نسبت به مؤلفههای هویت اسلامی- ایرانی نتیجهگیری شده است. در بخش اهداف نیز تواناییهای شخصی همچون انتخاب آگاهانه و تفکر انتقادی و نیز مهارتهای ارتباطی همچون نشانهشناختی و فرهنگشناختی در کنار قابلیتهایی همچون توانایی محافظت از باورهای اسلامی- ایرانی و توانایی شناخت و بررسی مصادیق فرهنگی بهدست آمده است. در مرحله ارزشیابی نیز میزان دستیابی به تواناییهای شخصی و مهارتهای ارتباطی دانش آموزان در موقعیت مورد آزمون قرار گرفته میشود.
To help the Ministry of Education with the redesigning of the textbooks, it was deemed that the inclusion of social media could prove beneficial, given that the way students use these media is improved. To find out how this could be implemented, a group of experts in three areas of culture, communication, and education was carefully selected and then interviewed. Data analysis lead to a model curriculum in which learning within the socio-educational environment, and exercising different types of thinking (critical, creative, and meditational) with concentration on self-awareness in thinking are emphasized. As for the content and its topics, skills necessary for identification of media effects, and actively responding to them, as well as awareness of the constituents of the Iranian-Islamic identity are highlighted. The goals in the constructed curriculum include improvement of personal capabilities like well-informed selection, critical thinking, and communication skills such as sign recognition and cultural sensitivity, alongside the ability to preserve Iranian-Islamic beliefs. In the area of evaluation, the curriculum emphasizes situational testing of both personal capabilities and communication skills.
خلاصه ماشینی:
طراحي برنامه درسي سواد رسانه اي ويژه دوره ابتدايي* رضا رحيمي ١ دکتر محمد سلطاني فر٢ دکتر افسانه زماني مقدم ٣ دکتر فاطمه عزيزآبادي فراهاني ٤ دکتر بهاره نصيري ٥ اين پژوهش ، با هدف کمک به اصلاح الگوي مصرف رســانه اي دانش آموزان و ارائه يافته ها به وزارت آموزش و پرورش براي بهره گيري در فرايند بازتوليد کتابهاي درسي انجام شده است .
حال که با ظهور فناوريهاي نوين ، جهان پهناور به عرصه آموزش تبديل شــده اســت ، چگونه ميتوان زمينه هاي لازم شــناختي و انگيزشي را در دانش آموزان ايجاد کرد تا به صورت خودانگيخـــته نسبت به محتواي رسانه ها واکنش نشـان دهنـد؟ يکي از مهـم ترين راههاي دستيابي به اين هدف ، ترويج انديشيدن و انديشه ورزي در مدارس با بهره گيري از آموزش سواد رسانه اي به دانش آموزان است (سلطانيفر، ١٣٨٥؛ به نقل از دهقان شاد و محمودي،١٣٩١).
در شرايط موجود، لازم به نظر ميرسد که به آموزش سوادرسانه اي در پايه دهم ١ اکتفا نشود و آموزش رسمي سواد رسانه اي از دوره ابتدايي آغاز شود، اما با کدام برنامه درسي، چه نوع محتواي آموزشي، با کدام روش ياددهي و يادگيري و با چه اهداف آموزشي و پرورشي اين کار انجام شود؟ در پژوهش حاضر، پژوهشگران در پي يافتن پاسخ اين پرسشها بوده اند.
در عوض ، کشف و ارائه ريزمؤلفه هاي ســه عنصر محتوا، روش و اهداف آموزشــي و پرورشي سواد رسانه اي به دانش آموزان دوره ابتدايي ، اجزاي ســه گانه اهداف پژوهش را تشــکيل داده اســت که کليات و عناوين اين مفاهيم ، در مدل مفهومي مبتني بر برنامه درسي نمايش داده شده است .