چکیده:
خوانایی یکی از از ویژگیهای اساسی محیطهای شهری با کیفیت به شمار میرود که به فرد برای درک صحیح و عمیق پیرامون، امکان برقراری ارتباط مطلوب بین فرد و محیط شهری را فراهم میسازد. در واقع هنگام قرارگیری در محیط خوانا، تصویر ذهنی افراد در قالب نقشههای شناختی از محیط، سبب میشود افراد هنگام حرکت در فضا به آسانی مسیریابی نموده و حس سردرگمی نخواهند داشت. امروزه درپی شهرسازی مدرن و پیدایش مجتمع مسکونیهای مدرن، به علت کم بودن کیفیت گوناگونی، شاهد ضعف در خوانایی هستیم که شهرک اکباتان بهعنوان نمونهای از شهرسازی مدرن، دارای ضعف در خوانایی است و از آنجا که جنسیت نیز مانند عواملی همچون محل سکونت، سن، شرایط اجتماعی و قومیت بر ادراک و ترجیح محیط تاثیر میگذارد و از این بین زنان بیشترین جمعیت جامعه را تشکیل میدهند که حضور آنها منوط بر خوانایی و امنیت در محیط میباشد، لذا هدف این مقاله شناخت و ایجاد فضای شهری خوانا برای بانوان در شهرک اکباتان میباشد و به دنبال پاسخ به این پرسش است: چه عواملی بر خوانایی بانوان از شهرک اکباتان موثر بوده و میزان پراکندگی عوامل در شهرک به چه میزان است؟ این تحقیق به روش کیفی انجام گردیده و برای ارزیابی نهایی از تحلیل دادهها بهره گرفته شده است. این پژوهش ابتدا به بازتعریف مفاهیم خوانایی، تصویر ذهنی، نقشه شناختی، ادراک بانوان با استفاده مطالعات اسنادی و منابع کتابخانهای میپردازد، سپس براساس مفاهیم مستخرج از بخش نظری پژوهش، شناسایی عوامل خوانایی در شهرک اکباتان به روش میدانی و حضور در شهرک، تهیه نقشههای ذهنی، پرسشنامه محقق میگردد، سنجش داده با استفاده از درصد و ارزیابی پایایی با نرم افزار spss انجام گرفته است. بررسیهای انجام گرفته حاکی از آن است که بانوان بومی با مدت سکونت بالا و شناخت زیاد، شهرک را محیطی خوانا تلقی مینمایند. در واقع آنها به واسطۀ تصویرذهنی که از شهرک و مولفههای خوانایی دارند، احساس سردرگمی نمیکنند. عوامل موثر بر خوانایی بانوان در شهرک به ترتیب میدان بسیج، بیمارستان صارم و خیابان نفیسی محسوب میشوند و بخشهای خارج از بلوکهای مسکونی دارای خوانایی بیشتری نسبت به بخشهای داخلی بلوکها هستند.
readability is one of the main characteristics of high-quality urban environments that allow the individual to establish a favorable relationship between the individual and the urban environment for a correct and deep understanding of the environment. when placed in a readable environment, the mental image of people in the form of cognitive maps of the environment, makes people navigate easily when moving in space and will not feel confused. today, following modern urban planning and the emergence of modern residential complexes, due to the low quality of diversity, we see poor readability that ekbatan town, as an example of modern urban planning, has poor readability. as gender affects perception and environmental preference affects and among them, women constitute the largest population of the society, whose presence depends on readability and security in the environment. so the purpose of this article is to identify and create a readable urban space for women in ekbatan and seeks to answer this question: what factors affect the readability of women from ekbatan town and what is the distribution of factors in the town? this research has been done qualitatively and data analysis has been used for the final evaluation. this research firstly redefines the concepts of readability, mental image, cognitive map, women's perception using documentary studies and library resources, then based on the concepts extracted from the theoretical part of the research, identifying readability factors in ekbatan town by field method and attending town, preparation of mind maps, the questionnaire is realized, data is measured using percentage and reliability assessment is done with spss software. studies show that indigenous women with high residence time and well-understand, consider the town as a readable environment. they do not feel confused by their mental imagery of the town and its readability components. factors affecting women's readability in the town are basij square, sarem hospital, and nafisi street, respectively, and the sections outside the residential blocks are more readable than the inner sections of the blocks.
خلاصه ماشینی:
امروزه درپي شهرسازي مدرن و پيدايش مجتمع مسکونيهاي مدرن ، به علت کم بودن کيفيت گوناگوني، شاهد ضعف در خوانايي هستيم که شهرک اکباتان به عنوان نمونه اي از شهرسازي مدرن ، داراي ضعف در خوانايي است و از آنجا که جنسيت نيز مانند عواملي همچون محل سکونت ، سن ، شرايط اجتماعي و قوميت بر ادراک و ترجيح محيط تأثير ميگذارد و از اين بين زنان بيشترين جمعيت جامعه را تشکيل ميدهند که حضور آنها منوط بر خوانايي و امنيت در محيط ميباشد، لذا هدف اين مقاله شناخت و ايجاد فضاي شهري خوانا براي بانوان در شهرک اکباتان ميباشد و به دنبال پاسخ به اين پرسش است : چه عواملي بر خوانايي بانوان از شهرک اکباتان مؤثر بوده و ميزان پراکندگي عوامل در شهرک به چه ميزان است ؟ اين تحقيق به روش کيفي انجام گرديده و براي ارزيابي نهايي از تحليل داده ها بهره گرفته شده است .
پژوهش خامه و همکارانش (١٣٩٣) با عنوان «واکاوي فرايندهاي راه يابي و مسيريابي کارآمد»، ضمن بررسي عوامل مؤثر بر تشکيل تصاوير ذهني و نقشه هاي شناختي که شامل عناصر محيطي که منجر به خوانايي، و ويژگيهاي انساني که منجر به شناخت فضايي ميگردد، اين عوامل را در شهرهاي سنتي مورد واکاوي قرار داده است که نتيجه نشان ميدهد شهرهاي سنتي برمبناي خوانايي شهري طراحي شده است .