چکیده:
متد و الگوی حکمرانی خوب از مباحث تازه و کلیدی است که بیش از دو دهه اخیر به ادبیات توسعه وارد شد و به سرعت توجه همگان را به خود معطوف کرد. براساس معیارهای جهانی حکمرانی خوب دارای سه عنصر دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی و دارای شاخصها و ویژگیهایی چون: مشارکت، حاکمیت قانون، شفافیت، پاسخگویی و مسئولیتپذیری، توجه به آرای عمومی و توافق جمعی یا اجماع، برابری، اثربخشی و کارآیی است. با توجه به آنچه گفته شد، پژوهش حاضر تلاش دارد که به ارزیابی شاخصهای حکمرانی خوب در جمهوری اسلامی ایران بر اساس معیارهای موجود بپردازد. لذا پرسش ابتدایی مقاله این است: وضعیت حکمرانی خوب از منظر عناصر سهگانه و از منظر ویژگیهای حکمرانی خوب در ایران چگونه است؟ پس از بررسی وضعیت حکمرانی بر اساس معیارهای جهانی، این فرضیه مطرح میشود که بهرهمندی از الگوی جهانی برای سنجش وضعیت حکمرانی برای کشورهایی نظیر ایران راهگشا نبوده و این دسته کشورها نیازمند الگوهایی بومی با استانداردهای تلفیقی میباشند. زیرا به علت تمایز در ساحت هستیشناختی(وجود عناصر سازنده حکمرانی متفاوت از فضای جهانی) نیازمند دستگاه معرفتی متمایزی میباشیم. بر اساس معیارهای جهانی در جمهوری اسلامی ایران به جهت آنکه سیاستگذاری در چهار حوزه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به وسیله دولت (حاکمیت) و به شیوه عمودی صورت میگیرد، نتایج این سیاستگذاری دولت ناهمسو با شاخصهای حکمرانی خواهد بود. لذا با توجه به ویژگیهای منطقه خاورمیانه و بومی کشور ایران نیازمند تعیین برخی شاخصهای بومی میباشیم تا برداشت بهتری از وضعیت حکمرانی در ایران به دست دهیم.
The method and model of good governance is a new and key issue that has entered the concept of development and has rapidly attracted the attention of all people since more than 2 decades ago. According to the global indicators, good governance has 3 elements of government, private sector, and civil society. It also includes some indicators and features such as participation, rule of law, transparency, accountability, responsibility, regard for public votes, public agreement or consensus, equality, effectiveness, and efficiency. With respect to the above points, the present study aims to assess good governance indicators in the Islamic Republic of Iran based on the existing indices. The initial question of the article is: How is good governance condition from the view of triplet elements as well as features of good governance in Iran? After reviewing the governance condition based on global indicators, a hypothesis is raised that claims the global model is not useful for the evaluation of the governance condition in some countries like Iran as they need native models with some integrative standards. Due to ontological distinctions (different governance elements compared to global standards), we need a distinctive epistemological system. According to global indicators in the Islamic Republic of Iran, since policy making in political, social, economic, and cultural domains is conducted by the government (governance) through a vertical method, the results of government policy making will be incompatible with governance indicators. Therefore, regarding features of the Middle East as well as native components of Iran, we need to determine some native indicators in order to have a better perception of the governance condition in Iran.
خلاصه ماشینی:
بر اساس معیارهای جهانی در جمهوری اسلامی ایران به جهت آنکه سیاستگذاری در چهار حوزه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به وسیله دولت (حاکمیت) و به شیوه عمودی صورت میگیرد، نتایج این سیاستگذاری دولت ناهمسو با شاخصهای حکمرانی خواهد بود.
مقدمه مرور و تأملی بر الگوی حکمرانی خوب بر اساس معیارهای جهانی در جمهوری اسلامی ایران نشان میدهد که این الگو به عنوان الگویی قابل پذیرش برای گردش سازوکارهای نظام سیاسی با چالشها و موانعی مواجه بوده است.
اگر از منظر رویکردهای جهانی به جمهوری اسلامی ایران نگاه کنیم، به علت نقش پیشتازی دولت در گردش سازوکارهای نظام سیاسی و حضور دولت در غالب زمینهها و عرصهها، یعنی عرصههای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، امکان بررسی و سنجش دولت وجود ندارد.
در جمهوری اسلامی ایران وظیفه به وجود آوردن محیط سیاسی و حقوقی مناسب و وظیفه ایجاد درآمد و اشتغال و همچنین وظیفه فراهمسازی و تسهیل شرایط و امکانات برای تعامل سیاسی و اجتماعی گروههای فعال در فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، بر عهده دولت است.
پژوهش حاضر تلاش دارد که وضعیت حکمرانی خوب در جمهوری اسلامی ایران را بر اساس ویژگیهای جهانی ارزیابی کند و خط ممیزهای آن در هر بخش را با الگوی بومی شده مشخص نماید.
بر طبق دیاگرام فوق سیاستگذاری در چهار حوزه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به وسیله دولت و به شیوه عمودی صورت میگیرد، نتایج این سیاستگذاری دولت ناهمسو با شاخصهای حکمرانی خوب منطبق بر استانداردهای تعیین شده به وسیله بانک جهانی است.
بر اساس این شاخص نیز جمهوری اسلامی مورد نقد و انتقاد سازوکار تعریف شده حکمرانی خوب بانک جهانی قرار میگیرد.
(
, 
, 
)
