تحلیل بازتاب نقش‌مایه‌های تزئینی محراب مسجد جامع اصفهان در تزئینات رحل ایلخانی موزه‌ی متروپولیتن مقاله

محراب اولجایتوی مسجد جامع عتیق اصفهان و رحل منسوب به حسن بن سلیمان الاصفهانی موجود در موزه ی متروپولیتن هردو از آثار دوره ی ایلخانی هستند که دارای نقشمایه های زیبا و اصیل ایرانی- اسلامی هستند. غنای نقوش تزئینی دو اثر و تاریخساخت مشترک آنها، ضرورت انجام پژوهش را ایجاب کرده است. شناسایی انواع نقوش تزئینی رحل ایلخانی و محراب اولجایتو ووجوه اشتراک و افتراق و شناخت تأثیرات و بازتاب نقوش تزئینی در دو اثر، اهداف پژوهش حاضر است. سؤالات پژوهش چنین است:.1چه نوع نقوشی در تزئینات دو اثر رحل ایلخانی و محراب اولجایتو وجود دارد؟ .2چه وجوه اشتراک و افتراقی در بین نقوش دواثر وجود دارد؟ در پژوهش پیشرو اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی با رویکرد توصیفی- تحلیلی و تطبیقی مورد مطالعه قرار گرفتهاست. نتایج پژوهش نشان میدهد که نقوش تزئینی محراب اولجایتو شامل نقوش گیاهی اسلیمی و ختایی، هندسی و خطی استو نقوش تزئینی رحل ایلخانی شامل درخت سرو، گلدان، محراب، اسلیمی، ختایی، هندسی و خطی است. به طورکلی نقوش رحلایلخانی از تنوع بیشتری برخوردار است نقوش رحل ایلخانی متأثر از نقوش تزئینی محراب اولجایتو بوده است و این امر نشان دهندهتأثیر متقابل هنر معماری و هنر صناعی چوبی در دوره ایلخانی است.

Making Qur’an stand is an old type of Islamic art andIlkhanid Qur’an stand (attributed to Hassan Ibn Suleimanal-Isfahani) is a valuable and exquisite sample that is heldin the New York Metropolitan Museum. This art objecthas a lot of motifs rooted in Islamic and Iranian tradition.These motifs are very important in terms of mythologicalsymbols and Islamic concepts. The other significant Islamicart of Ilkhanid period is altar-making in the mosques. AlsoPlastering is one of the arts that Islamic artists and MuslimCraftsmen’s have used in decorating mosques and altars.Oljayto altar of Isfahan Jami’ Mosque is one of the Ilkhanidaltars which has excellent and beautiful decorative motifs.In other words, Ilkhanid architecture and handicraftsare very beautiful and full of magnificent and decorativeelements. Therefore, the purpose of this research is toidentify the decorative motifs of the Ilkhanid Qur’an standof Metropolitan Museum and the altar of Isfahan Jami’Mosque (Oljayto altar). Classifying the similarities anddifferences makes possible to acknowledge the influencesof the Oljayto altar decorative motifs in the making ofIlkhanid Qur’an stand. In other words, the present study isdone to answer these questions: 1- What kind of decorativemotifs are there in the ornamentation of two art works of theIlkhanid Qur’an stand and the Oljayto altar? 2- What are thesimilarities and differences between the decorative motifsof the Ilkhanid Qur’an stand and the Oljayto altar? It shouldbe noted that this research is based on descriptive-analyticalmethod while having a comparative approach. The resultsshow that the decorative motifs of Oljayto altar of theIsfahan Jami’ Mosque include the herbal motives (includingArabesque and Khatei motifs and elements), Geometricpatterns and Calligraphy motifs and the decorative motifsof the Ilkhanid Qur’an stand include the Cedar motif,vase design, Altar pattern, Arabesque and Khatei motifs,Geometric patterns, cross design and Calligraphy motifs.In short, the decorative motifs of the Ilkhanid Qur’anstand are more varied than the Oljayto altar, while theCalligraphy motifs in the Oljayto altar are more varied thanthe Calligraphy motifs of Ilkhanid Qur’an stand. Therefore,it seems that the design of Ilkhanid Qur’an stand motifs wasinfluenced by the decorative motifs of the Oljayto altar, andthis shows that the architecture and the art of wood carvingin the Ilkhanid period are significantly interrelated.