خلاصه ماشینی:
"ردیفشناسی کرشمه احسان ذبیحی فر «در تاریخ موسیقی ایران دو نظام مختلف را میتوان مشاهده کرد:یکی نظام ادواری که در آن همهی آهنگها و به طور کلی موسیقی ایرانی را تابع یا شامل مجموعههایی به نام ادوار میدانستند و برای آنها ساختار و قواعد ویژهای را قائل بودند و دیگری نظام دستگاهی که بعد از نظام ادواری به وجود آمد و در آن،آهنگها را بر حسب زمینه (Theme) و ساختار نغمگی یا حالتی که داشتند در هفت گروه به نام دستگاه (System) قرار میدادند.
مثلا در ردیف شادروان موسی معروفی گوشهی کرشمه در دستگاهها و آوازهای زیر آمده است: 1-دستگاه شور(کرشمهی رهاب)2- افشاری 3-بیات ترک(کرشمهی قطار)4- ابو عطا 5-سهگاه(کرشمه،کرشمهی حصار،کرشمهی مخالف)6-چهارگاه(کرشمه،کرشمهی حصار، کرشمهی مخالف،کرشمهی منصوری)7-ماهور 8- همایون 9-بیات اصفهان 10-راست پنجگاه 11- نوا.
دوری که میتوان آن را به عنوان مبنای دور اصلی کرشمه فرض کرد،تقریبا همان وزن عروضی است که در ردیف آوازی نیز بر روی آن تأکید میشود؛یعنی: تنن تنن تننن تن این دور که از سه موتیف (motif) تن،تنن و تننن و تکرار یکی از آنها(تنن)ساخته شده است، تقریبا همان وزن غالبی است که در تمام کرشمههای سازی نیز به چشم میخورد.
البته همهی اینها بدان معنی نیست که کرشمه اساسا یک گوشهی ضربی باشد؛بلکه کرشمه نیز همانند سایر گوشههای ردیف که وزن دارند،وزن مشخصی دارد،با این تفاوت که وزن آن دوری کوتاهتر و مقیدتر با آکسانهای منظمتر و شاید متریکتر دارد.
همانگونه که پیشتر نیز اشاره شد،بسیاری از این مطالب،از نظر محتوی و مضمون،به سایر گوشههای ردیف و چهبسا مجموعهی موسیقی ایرانی قابل تعمیم و تحقیق و بررسی است."