خلاصه ماشینی:
"کانیهای و سلامتی انسان مجید کوهستانیان* مقدمه کانیشناسی و روشهای تحقیقاتی آن،به طور روزافزونی در علم پزشکی و بهداشت محیط جای خود را باز کرده است مثالهای فراوانی وجود دارند که نشان میدهند،زیستشناسان، پزشکان،داروسازان و متخصصان بهداشت محیط،بر اطلاعات فنی فراهم شده توسط کانیشناسان تکیه میکنند.
کانیهای زیستزاد آپاتیت مانند2،ترکیب نسبتا متغیری دارند (به تصویرصفحه مراجعه شود) جدول 1-مواد کانی مانند در بدن انسان که می توان آن را تقریبا با فرمولی همچون Ca10-n(PO4)6-y(CO3)2(OH)2+W بیان کرد.
بسیاری از کارگران(از جمله معدنکاران،شنشوییها،سنگکاران و کارگران مزرعهها)در معرض گرد و غبار ناشی از منابع گوناگون قرار دارند و قطعات ریز کانیها را با تنفس به درون ریههای خود وارد میکنند.
از آنجا که کارگران اغلب در معرض گرد و غبار ناشی از مخوطی از کانیها قرار دارند،مشکل است که تعیین کنیم،آیا بیماری نتیجهی بلعیده شدن ذرات است یا این که یک کانی خاص،سبب آن شدهاست.
سازوکارهای جزئی بیماریهای ششها که از تنفس گرد و غبار ناشی میشوند،هنوز نامشخص است،اما معلوم شدهاست که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض کانیهای آزبستی،میتواند به سرطان ششها،سرطان نای و سرطان دیوارهی نایژهها منجر شود.
این بیماری اغلب با کلسیتی شدن پردهی جنب و ظهور تودههای آزبست متشکل از رشتههای پوشیده شده از کلاژن همراه است(شکل 1).
تنفس ذرات کوارتز با اندازهی با اندازهی 5/0 تا 7/0 میکرون باعث ایجاد پروتئینهایی میشود که ذرات را احاطه میکنند، بر رشد فیبروبلاست تأثیر میگذارند و کلاژن تولید میکنند کخ جزء اصلی پیشرفت سیلیکوسیس،گرهکها به هم میپیوندند و تودههایی تشکیل میدهند که ممکن است یک سوم شش را در برمیگیرند و در نهایت،به از کار افتادن سیستم تنفسی،و در شدیدترین حالت،به مرگ بینجامد ]eastnonovavallyathan,2000[ ."