تحلیل گفتمان ایدئولوژیکی تذکره المعاصرین با رویکرد سبک‌شناسی انتقادی مقاله

نویسنده: شریفی، سید کمال ؛ حجاجی کهجوق، عزیز ؛

سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب) شهریور 1401 - شماره 76 رتبه ب (وزارت علوم/ISC (‎20 صفحه - از 203 تا 222 )

کلیدواژه ها: تذکره‌نویسی سبک‌شناسی انتقادی دورۀ بازگشت ادبی لایه‌های سبکی تذکره‌المعاصرین حزین لاهیجی Literary Identity of Sad Lahiji Layers of Style Critical stylistics Biography Literary return گفتمان حزین تحلیل گفتمان ادبی ایدئولوژی تذکره المعاصرین حزین رمزگان

fa en

چکیده:

زمینه و هدف: تذکره المعاصرین حزین بجهت ویژگیهای منحصربفردش، اثری ممتاز بشمار می‌آید؛ حزین در این تذکره، دیدگاه های انتقادی خود در زمینۀ شعر و شاعری (نقد ادبی) و نیز تحلیلهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی خود را عرضه میکند؛ بدین ترتیب این اثر، علاوه بر اینکه منبع ارزشمندی برای پژوهشهای تاریخی، فرهنگی، ادبی و ... محسوب میشود، بجهت احتوا و انعکاس سازوکارهای اندیشگانی مولف در بافت خاص اجتماعی - فرهنگی، مجال تحلیل گفتمانی متن را برای پژوهندگان فراهم آورده است. مسئلۀ اصلی این تحقیق، کنکاش در لایه های سبکی کتاب تذکره المعاصرین نوشتۀ حزین لاهیجی، بمنظور بازنمایی و تحلیل ایدئولوژی مستور در زیرساختهای زبانی و ادبی این متن است. روش مطالعه: این پژوهش با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و استدلالی انجام شده است. یافته ها: حزین لاهیجی در نقل واقعیات عصر خود و نحوۀ زیست و شاعرانگی شعرای مذکور در این تذکره، پایبندی بسیاری به باورهای اخلاقی، فرهنگی و بیش از همه انتقادی-ادبی خود نشان میدهد و با انتخاب گفتمان تک‌صدایی، هیچ‌ سستی و تردیدی در داوریهای شخصی و قضاوت در اوضاع و احوال و دانش و سیرت شاعران نمینماید. نتیجه گیری: نتایج تحقیق شامل این اطلاعات است: در لایۀ ایدئوژلویکی، نویسنده در ضمن بازگویی تاریخ، بصراحت و با تعصب از قضاوتهای شخصی خود در باب مهارتهای هنری و شعری شاعران و خصایص اخلاقی آنان سخن میگوید. در لایۀ واژگانی غلبه با شاخصهای اسمی و مکانی شیعی است که بر گرایشهای عقیدتی نویسنده تاکید دارد، فراوانی رمزگان اخلاقی در مقایسه با رمزگانهای ادبی و مذهبی، جایگاه اخلاق را در مولفه های گفتمانی نویسنده بسیار برجسته نموده است. در لایۀ نحوی، نویسنده با استفاده از جملات ساده و گسسته، صدای دستوری فعال، وجهیت قاطع اخباری، با صراحت و قطعیت از مولفه های اندیشگانی و انتقادی خود جانبداری نموده است. در لایۀ بلاغی، کثرت کاربرد ابزارهای بلاغی کمتر در خدمت ایدئولوژی و بیشتر درجهت تقویت زیب و زیور بیانی است. در لایۀ کاربردشناسی، نویسنده با کنشگری بیانی بدون بهره گیری از فرانقشهای ارتباطی و تعاملی، با گفتمان تک‌صدایی، منظورهای ایضاحی و اعلانی خود را محقق ساخته است.

BACKGROUND AND OBJECTIVES: The memoir of the sad contemporaries is considered a distinguished work due to its unique features; In this memoir, Hazin presents his critical views on poetry and literary criticism, as well as his political, cultural and social analyzes; Thus, this work, in addition to being a valuable source for historical, cultural, literary, etc. research, has provided the opportunity for researchers to analyze the discourse of the text in order to contain and reflect the author's thought mechanisms in a specific socio-cultural context. The main issue of this research is to explore the stylistic layers of the book Tazkereh al-Moaserin written by Hazin Lahiji in order to represent and analyze the hidden ideology in the linguistic and literary infrastructures of this text. METHODOLOGY: This research was conducted using descriptive, analytical and reasoning methods. FINDINGS: Hazin Lahiji, in narrating the realities of his time and the way of life and poetry of the poets mentioned in this memoir, shows great adherence to his moral, cultural and, above all, critical-literary beliefs. And it does not judge the situation, knowledge and character of poets. CONCLUSION: The results of the research include this information: In the ideological layer, the author, while retelling the history, speaks openly and with prejudice about his personal judgments about the artistic and poetic skills of the poets and their moral characteristics. In terms of domination with Shiite nominal and spatial indicators, which emphasizes the author's ideological tendencies, the abundance of moral codes in comparison with literary and religious codes has highlighted the place of morality in the author's discourse components. In the syntactic layer, the author has explicitly and definitively sided with his thought and critical components by using simple and discrete sentences, active grammatical sound, and decisive news. At the rhetorical level, the multiplicity of use of rhetorical tools is less in the service of ideology and more in order to strengthen the beauty and expression of expression. At the level of pragmatics, the author has achieved his explicit and declarative purposes through expressive activity without utilizing communication and interactive paradigms, with monophonic discourse.

خلاصه ماشینی:

تحليل گفتمان ايدئولوژيکي تذکره المعاصرين با رويکرد سبک شناسي انتقادي سيد کمال شريفي ، نرگس اسکويي *، عزيز حجاجي کهجوق گروه زبان و ادبيات فارسي، دانشکده علوم انساني، واحد بناب ، دانشگاه آزاد اسلامي، بناب ، ايران . در اين تحقيق از شـيوة تحقيق ترکيبي (تحليلي- توصـيفي- اسـتدلالي) بهره جسته ايم براي پاسخ دادن به سؤالات اصلي تحقيق : ۱- در لايه هاي سبکي متن تذکرة حزين چه مختصات معناداري غلبه دارد؟ ۲- مختصات سبکي شاخص در لايه هاي مختلف سبکي اين متن چه پيوندي با عوامل فرامتني (سياست ، قدرت ، مذهب و فرهنگ ) اثر دارد؟ ۳- مختصات سبکي غالب متن در خدمت تبيين چه اهداف فکري است ؟ ٤- آيا سوگيري معناداري در گفتمان حاکم بر متن وجود دارد؟ سابقۀ پژوهش از جمله مهمترين آثاري که به بررسـي تذکره المعاصـرين حزين پرداخته اسـت ، بايد به کتاب «شـاعري در هجوم منتقدان ؛ نقد ادبي در ســبک هندي: پيرامون شــعر حزين لاهيجي» تأليف شــفيعيکدکني (١٣٩٠) اشــاره کرد. براي معنيدار کردن جسـتجوي رمزگان در متن تذکرة حزين ، رمزگان اين کتاب را در شش شاخه به ترتيب زير جستيم : جدول شمارة ١- رمزگان کاربردي در تذکره المعاصرين (رجوع شود به تصویر صفحه) تحليل رمزگان کاربردي در لايۀ واژگاني تذکره المعاصــرين ، نمايان گر گرايش به ايدئولوژي مذهبي و اخلاق گرايي اســـت ؛ گزينش غالب مؤلف از دايرة کلمات و کاربرد آن در متن ، همان گونه که در جدول نيز مشـــخص اســـت ، جهت گيري معناداري بســمت انگاره هاي اخلاقي دارد.

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود