چکیده:
انقلاب اسلامی در تداوم راه انبیاء الهی با آرمان «حیات طیبه» جامعه توسط امام و امت شکل گرفت. مراحل تکوین این انقلاب به سوی «تمدن نوین اسلامی-ایرانی» در نظر رهبری حکیم، شامل پنج مرحله «انقلاب، نظام، دولت، جامعه و امت» اسلامی میباشد. اکنون در آستانه گام دوم انقلاب در مرحله «دولت اسلامی» هستیم که باید ارکان نظام در عمل و بر اساس یک «الگوی اسلامی-ایرانی» پیشرفت، ساماندهی بشوند. وزارت عتف بعنوان یکی از ارکان حاکمیت که متولی امر «آموزش، پژوهش و فناوری» در کشور است، باید در همین راستا جهتگیری کند. هدف از این تحقیق، جستجوی سرنخهایی برای آغاز این تحول است. پرسش تحقیق آن است که «آنچه یک مهندس معمار در تراز انقلاب اسلامی باید درباره معماری بداند و بتواند، چیست؟». محدوده تخصصی تحقیق، «برنامه و سرفصل دروس رشته معماری» در مقطع کارشناسی، بعنوان سند مبنای وزارت «عتف» در دانشکدههای معماری است. طی یک بازاندیشی در تعریف «معماری و معمار»، میتوان یک بازتعریف از «آموزش معماری و تربیت معماران» داشت و برای دانشکدههای معماری در تراز جمهوری اسلامی، طرحی نو درانداخت، بگونهای که در راستای الگوی پیشرفت «اسلامی-ایرانی» کشور باشد. همچنین برای تبیین بهتر تمایز این نگاه با نگرش کنونی، نقدی بر برنامه مصوب این رشته با روش تحلیل محتوا با بهرهگیری از مدلسازی «ستون فقرات ماهی» انجام شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که برنامه و سرفصل دروس رشته معماری باید ابتدا به دو بخش «اسلامی و ایرانی» دسته بندی شود و در هر بخشی چهار رکن «ساماندهی، مکان، انسان و محیط» مبتنی بر «حکمت اسلامی و متناسب با بوم ایرانی» بازتعریف و آموزش داده شود. بدیهی است که لازمة کارآمدی و اثربخشی این تحول در برنامه، تربیت اساتیدی است که بعنوان افسران این جهاد، مربّی معماران شایسته برای شکلگیری معماری شایسته باشند، که از «کوزه همان برون تراود که در اوست.
خلاصه ماشینی:
نتايج تحقيق بيانگر آن اسـت کـه برنامـه و سرفصـل دروس رشته معماري بايد ابتدا به دو بخش «اسلامي و ايراني » دسته بندي شـود و در هـر بخشـي چهـار رُکن «ساماندهي ، مکان ، انسان و محيط » مبتني بر «حکمت اسلامي و متناسب با بوم ايراني » بـازتعريف و آموزش داده شود.
در اين نوشتار ضمن ارائـه تعريفـي از «معماري» پيشنهادي براي اصلاح برنامه و سرفصل دوره آموزشي معماري مطرح ميگـردد کـه در آن دو رويکرد «اسلامي و ايراني» لحاظ شده است تا چشم انـدازي باشـد بـر مسـير تحـول در نظـام آموزش معماري و تربيت معماران در تراز جمهوري اسلامي در گـام دوم انقـلاب ، کـه اکنـون در مرحله سوم (دولت اسلامي) هستيم .
(جوادي آملي، اسلامي شدن دانشگاه ها، ١٤٠٠) پس لازمۀ شکل گيـري معمـاري «اسـلامي-ايرانـي» آن اسـت کـه اولا «توليـد علـم » بـر مبنـاي حکمت اسلامي انجام شود و سپس در دانشکده هاي معماري(مديران ، اسـاتيد و دانشـجويان ) بـاور قلبي به اين علوم و ارزش ها ساري و جاري باشد.
يافتـه هـاي تحقيق ، بيانگر آن است که مسير تحول در «آموزش معماري و تربيت معمـاران » از رهگـذر تحـول در «برنامه و سرفصل دروس » شامل گام هاي زير است : ابتدا بايد هدف دوره (آموزش معماري و تربيت معماران ) يک بـازتعريف شـود، بگونـه اي کـه مبتني بر حکمت اسلامي و متناسب با بوم ايراني باشد.