چکیده:
تاریخگذاری روایت یکی از روشهای نوین حدیثشناسی است که برمبنای آن علاوهبر تعیین تقریبی پیدایش روایات، میتوان سیر ظهور و دلایل بروز و تفکر برههای از تاریخ جوامع مسلمان را شناسایی نمود. تحلیل اسناد روایات با ترسیم بصری «شبکههای عنکبوتی اِسناد» و با شناسایی «حلقههای مشترک» اصلی و فرعی از یک طرف و تحلیل «متن» و نیز تحلیل توأمان «اسناد و متن» از طرف دیگر، ظهور تفکرات بسیاری در جهت نظریهپردازی عقاید، فقه، ترویج اخلاق و سبک زندگی مؤمنانه را نشان میدهد که در طول تاریخ اسلام منجربه پیدایش روایات بسیاری گردیده است که گاه به وثاقت و گاه به ضعف ظهور نموده و به تفاسیر روایی قرآن نیز راه یافتهاند. حسن حنفی پژوهشگر معاصر مصری معتقد است اسلام نیازمند درکی همسو با آزادی و پیشرفت بشر است و درک متون دینی علاوهبر روشهای مرسوم سنّتی نیازمند ابزارهای نوینی است تا در پیوند با علوم کلاسیک، کارآمدی متون مسلمانان را در جهان معاصر معنا بخشد. براساس این نگرش در عرصه علوم دین و روایت پژوهشگران دینی میتوانند با بهرهگیری از روشهای نوین تحقیق، با نقد متن و سند، تاریخگذاری روایات را با روش سنّتی عالمان مسلمان درآمیخته و با بومیسازی مکانیسمهای علمی، بین آن علوم و علوم سنّتی اسلامی، پیوند برقرار نمایند. در این مقاله برآنیم تا از رهیافت چنین نگرشی، در یک مطالعه موردی، با تحلیل اسناد و متن روایت «المرأة عورة» که در تفاسیر روایی قرآن مورد استناد قرار گرفته و با مراجعه به کتب رجالی عالمان مسلمان، زمان، مکان، پدیدآورندگان و سیر تطوّرات این روایت را در طول زمان ارزیابی کنیم، تاریخ ظهور این روایت را بازشناسی کرده و استفاده از این روششناسی را جهت کاربرد معتبرتر در تفاسیر روایی بومیسازی نماییم.
Narrative dating is one of new methods in science of Hadith based on, we can realize approximate time of narrative existence, and existence process, reasons and thinking of some Islamic communities in period of history. Analyzing the documents of narrative, shows appearance of many thoughts toward theorizing opinions, Jurisprudence, morality promotion and faithful life style [by visual drawing of predication arachnoid network, and main & secondary common circles in one side, and analysing "text" and also "text & document" together in other side]. And in all over the Islamic history, it caused many narratives: some ones as authentic and another: weak, which enter in narrative interpretation if Quran. Hasan Hanafi - Egyption contemporary researcher- believes: Islam needs understanding which is favorable with freedom & advancement. And religious context understanding need new tools also to show efficiency of Muslims' texts in related to classic sciences in contemporary world. So religious researchers can mix narrative dating with traditional methods by using new searching methods (with analyzing text & document), and join those sciences with those of Islamic traditions (by naturalization of scientific mechanism). We propose to analyze time, place, creators and process of narrative appearance in all over the time, and recognize this narrative appearance time, and naturalizeusing this methodology toward more valid usage in narrative interpretations [by analyzing narrative predication and hermeneuticanalyzing the text and referring to Muslim Scholars' Rijali books].
خلاصه ماشینی:
ما در اين مجال به عنوان نمونه ، تفسير برخي از مفسران روايي در تبيين آيه ٣١ «سوره نور» را موردبحث قرار داده ايم تا عدم کنکاش آنان در أخذ روايت صحيح را که نشانه قبول اين نوع احاديث از ناحيه ايشان است با روش تاريخ گذاري موردنقد قرار داده و ضرورت بازشناسي روايات را در اين گونه تفاسير با نقد سند و متن مورد واکاوي قرار دهيم ؛ درعين حال با مراجعه به کتب رجالي مسلمانان در شناخت راويان در تعيين وثاقت ايشان و مراجعه به تاريخ فقه و روند شکل گيري گفتمان عصري مباحث زنان ، هر دو روش عالمان مسلمان و خاورشناسان را در تحليل اسناد و متن روايت مورد تدقيق قرار ميدهيم تا گفتماني نوين در عرصه پژوهش هاي ديني را ارائه داده و روشمندي نقد روايات را در رويکرد توأمان روش سنتي مسلمانان و بهره مندي از علوم انساني نوين در عرصه تفاسير روايي بازگو نموده و روشي در عرصه بوميسازي تاريخ گذاري نيز ارائه دهيم .
تاريخ گذاري روايت استشراف شيطان (به تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار (١): شبکه اسناد روايت استشراف شيطان منبع : يافته هاي تحقيق عبدالرزاق صنعاني در ميان جامعان حديث ، اولين راوي اين حديث در المصنف است ، او با سند کامل مينويسد: «ابي الاحوص عن ابن مسعود قال : صلاة المرأة في بيتها أفضل من صلاتها فيما سواه ثم قال : ان المرأة اذا خرجت تشوف لها الشيطان .