ماهیت روح القدس در عرفان مسیحی و اسلامی مقاله

روح القدس اقنوم سوم از اقانیم سه‌گانه در عرفان مسیحی و وجودی مقدس در اسلامی است که درباب ابعاد ماهیت آن در عرفان مسیحی و اسلامی تلاش شایسته‌ای صورت نگرفته است. در تبیین این ماهیت، پرسش اساسی این است که روح القدس چیست و چه ویژگی‌ها و صفاتی دارد؟ این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد مقایسه انجام شده و داده‌های آن ازطریق منابع کتاب‌خانه‌ای و نرم‌افزاری گردآوری شده است و هدف اصلی آن شناخت ابعاد گوناگون ماهیت روح القدس در عرفان مسیحی و اسلامی و تعیین وجوه مشترک این ماهیت است. ضرورت و اهمیت این پژوهش مبتنی بر این واقعیت است که انسان‌ها با شناخت ماهیت روح القدس، می‌توانند به توانمندی‌های مادی و معنوی و ظرفیت‌های او شناخت پیدا کنند و ازاین طریق، از آن‌ها بهره‌مند شوند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که به‌علت وجود اشتراک فراوان در ابعاد ماهیتی روح القدس در عرفان مسیحی و اسلامی، ماهیت این وجود مقدس در عرفان این دو دین، یکسان است و روح‌القدس عارفان مسیحی –با اندکی اغماض- همان روح القدس عارفان مسلمان است.

ابعاد و حوزه های فراوانی برای مطالعه درمورد این روح مقدس وجود دارد؛١ یکی از ابعادی که این پژوهش قصد دارد به آن بپردازد ماهیت این وجود مقدس ازمنظر عرفان مسیحی و اسلامی است ٢ که خوش بختانه مطالب مرتبط با این موضوع و حوزه در منابع اسلامی–برخلاف حوزه های دیگر- قابل توجه است . ١ـ چیستی روح القدس برای بررسی چیستی روح القدس در عرفان مسیحی و اسلامی نخست باید دانست که در متون عرفانی با چه نام های دیگری از این وجود مقدس اسم برده شده است . سپس برای فرشته ی یهوه از نام «فرشته » استفاده میشود (همان ، بند ١٣) پس از آن او برای خبر دادن از خود، از نام «روح القدس » استفاده می کند؛ و سرانجام ، این فرشته ، خود را با نام «جبرائیل » معرفی کرده و میگوید: "من جبرائیل هستم " (همان ، بند ١٩) بنا به دو قرینه و دلیل می توان نتیجه گرفت که منظور از «فرشته ی یهوه » (فرشته ی خدا) که در بندهای پیش و بسیاری از بندهای دیگر کتاب مقدس آمده ، «روح القدس » است : (١) پولس در غلاتیان می گوید: مرا چون فرشته ی خدا و مثل مسیح عیسی پذیرفتید. " (Fitzgerald, 2003: 10) در عرفان اسلامی نیز ابن سبعین ترتیب خلقت جهان را این گونه بیان میکند که عقل اول ، واسطه ی فیض و واسطه و منشأ خلق همه ی خلایق شد. Davies, Oliver and Danys Turner; (2004), Negative Theology and Incarnation, Cambridge University Press, New York, Available in: http://www.