واکاوی نقش مدرسه در ساخت هویت اخلا قی دانش آموزان مقاله

یکی از رویکردهای مهم در شناخت رفتار اخلاقی و پیشایندهای شکل‌دهنده آن، نقش و تاثیر هویت اخلاقی در بروز این رفتار می‌باشد. در بین عناصر تاثیرگذار بر شکل‌گیری این هویت به عنوان پشتوانه رفتار اخلاقی انسان، آموزش و مدرسه سهم قابل توجهی دارند؛ با این حال، به نقش این عنصر مهم در شکل‌گیری هویت اخلاقی دانش‌آموزان کمتر پرداخته شده است. پژوهش حاضر با هدف واکاوی سهم آموزش (رسمی یا آشکار و غیررسمی یا پنهان) و مدرسه در شکل‌گیری هویت اخلاقی دانش‌آموزان انجام شده است. روش انجام پژوهش، کیفی و از نوع پدیدارشناسی بود. مشارکت کنندگان در این پژوهش شامل 15 دانش آموز دختر 15 تا 17 ساله بودند که به روش انتخاب هدفمند بر پایه اصل اشباع و یا تکراری شدن پاسخ‌ها برگزیده شدند. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، مصاحبه کیفی و از نوع مصاحبه نیمه ساختاریافته با پرسش‌های باز و استاندارد شده بود و داده‌ها مطابق با رویکرد استراس و گلاسر تحلیل و طبقه‌بندی گردید. یافته‌های پژوهش در دو بعد خانواده و مدرسه دسته‌بندی و مولفه‌های استنباطی بر اساس آنها استخراج شدند. با توجه به نتایج به دست آمده از سوالات، پژوهشگر اینگونه تبیین کرد که در بعد خانواده، ویژگی‌های والدین و سبک‌های فرزندپروری در شکل‌گیری هویت اخلاقی، تعاملات و تاثیرپذیری فرد از جامعه به خصوص مدرسه، تاثیرگذار است. در بعد مدرسه، یافته‌ها حاکی از این است که آگاهی و التزام به قوانین، میزان و چگونگی تشویق‌ها و تنبیه‌ها، نحوه تعامل با همسالان، نحوه تدریس و ویژگی‌های رفتاری معلمان، چگونگی ارتباط‌گیری و برخورد کادر مدرسه، میزان و نوع فعالیت‌های فوق برنامه و فضای مدرسه و نیز محتوای کتب درسی تاثیر بسزایی در شکل‌گیری هویت اخلاقی دانش‌آموزان دارند. همچنین از یافته‌های پژوهش اینگونه بر می‌آید که در بعد مدرسه، شخصیت و رفتار معلمان، هویت اخلاقی شکل‌گرفته در آنها و التزام عملی آنها به آموزه‌های اخلاقی تاثیر ماندگاری بر هویت اخلاقی دانش‌آموزان می‌گذارد.

The present study has been carried out at the aim of investigation of the share of education and school in constructing the student’s moral identity. The qualitative method with a phenomenological approach was utilized to perform the research. The participants were 15 female students with the age of 15 to 17 years that were selected with a targeted method based on the principle of saturation or repetition of answers. The tool for data gathering in the present research was the semi-structured qualitative interview with open-ended and standardized questions and the data were analyzed and classified according to Strauss and Glaser's approach. Due to the results, in the family aspect, the parents’ characteristics and their educative methods are effective factors on constructing the moral identity, interplays, and influence of students from the school. In school aspect, the awareness and obligation of laws, the amount and how to encouragement and punishment, the interplay with classmates, the teaching method and personality of teachers, the interplay with school staff, the amount and type of the extracurricular activities, school environment, and also the content of educational books exhibits a significant effect on the constructing the moral identity of the students. Likewise, it can be obtained from the results that in the school aspect, the personality and behavior of teachers, their moral identity, and their obligation to the moral teaching have an indelible effect on the moral identity of the students.

واکاوي نقش مدرسه در ساخت هويت اخلاقي دانش آموزان Identifying role of school in constructing the student’s moral identity 1 حميده پورتيموري منصوره حاج حسيني ١ محمد خداياري فرد١ چکيده پژوهش حاضر با هدف واکاوي سهم آموزش و مدرسه در شکل گيري هويت اخلاقي دانش آموزان انجام شده است . درُ بعد مدرسه ، آگاهي و التزام به قوانين ، ميزان و چگونگي تشويق ها و تنبيه ها، نحوه تعامل با همسالان ، نحوه تدريس و ويژگي هاي رفتاري معلمان ، چگونگي ارتباط گيري و برخورد کادر مدرسه ، ميزان و نوع فعاليت هاي فوق برنامه و فضاي مدرسه و نيز محتواي کتب درسي تأثير بسزايي در شکل گيري هويت اخلاقي دانش آموزان دارند. بررسي وضع موجود آموزش و پرورش در مدرسه ، در زمينۀ نحوه تحقق شکل گيري هويت اخلاقي ، اين امکان را فراهم مي کند که با شناخت نقاط قوت و ضعف مدارس با حفظ راهکارهاي مؤثر گذشته به خلق شيوه هاي جديد در اين خصوص دست يافته و پابه پاي دانش آموزان و نيازهاي جديدشان در جوامع امروزي ، به تحقق شکل گيري هويت اخلاقي و رشد اين بعد از ابعاد تربيت پرداخته شود.