چکیده:
یکی از مسایل مهم در حوزه علم شناسی، جهت داری و هویت مندی علوم است. مراد از جهت داری علم، داشتن اوصافی نظیر دینی، اسلامی، یهودی، مسیحی، سکولار و الحادی است. این مسیله درباره تمامی علوم از فلسفه مطلق به مثابه انتزاعیترین آن تا فلسفههای مضاف، علوم انضمامی و کاربردی صادق است. فلسفه دین به عنوان یکی از فلسفههای مضاف نیز از این قاعده مستثنا نبوده و میتواند جهت دار و هویت مند باشد. عوامل مختلفی به مثابه شاخص در هویت بخشی و جهت داری فلسفه دین نقش دارند. برخی از عوامل از سنخ نظری و معرفتیاند و برخی نیز از سنخ غیر معرفتی. عوامل معرفتی عبارتاند از: نگرشها، جهان بینیها، فلسفه، پارادایمها و مبادی و مبانی، موضوع، مسایل، منابع، روش و غایت. عوامل غیر معرفتی اموری نظیر انگیزهها، نیازها، گرایشها، بستر و فضای فرهنگی و اقتضایات اجتماعی را شامل میشود. مقاله حاضر میکوشد با روش فلسفی و عقلی، ضمن طرح جهت داری فلسفه دین، معیارها، عوامل و شاخصهای جهت داری آن را نشان دهد. از نتایج و یافتههای این مقاله، امکان و ضرورت فلسفه دین اسلامی به رغم وجود برخی ویژگیها، نظیر داشتن دغدغه و سوال جهانی و مشترک، عدم تفاوت ملحد و متدین در تفکر فلسفی درباره دین و عدم دغدغه در دفاع از عقاید دینی میباشد.
One of the important issues in the field of science is the orientation and identity of science. Orientation of science means having attributes such as religious, Islamic, Jewish, Christian, secular, atheistic and the like. This issue is about all sciences; It is true from absolute philosophy as its most abstract to applied philosophies, concrete and applied sciences. The philosophy of religion as one of the applied philosophies is not exempt from this rule and can be directional and identity oriented. Various factors play a role as indicators in the identification and orientation of the philosophy of religion. Some factors are theoretical and epistemological and some are non-cognitive. Epistemological factors include: attitudes, worldviews, philosophy, paradigms and principles, foundations, subject, problems, sources, method and goal. Non-cognitive factors include things such as motivations, needs, tendencies, cultural background and place, social requirements, etc. The present article tries to show the criteria, factors and standard of the philosophy of religion with a philosophical and rational method. From the results and findings of this article, the possibility and necessity of the philosophy of Islamic religion despite the existence of some features, such as having a universal and common concern and question, the lack of difference between atheists and religious people in philosophical thinking about religion; Lack of concern in defending religious beliefs and the like.
خلاصه ماشینی:
com@tabar١٥٧٩ مقدمه علوم مـدرن اساسـاً بـا حـذف و طـرد ديـن شـکل گرفتـه اسـت و پارادايم هـا، مکاتـب و رويکردهاي مختلف نيز در اين مسئله اشتراک دارند؛ به عبـارت ديگـر ايـن علـوم ، محصـول پارادايم هاي سکولار به ويژه پارادايم پوزيتيويستي است و ساير پارادايم ها نيز هرچند از لحاظ علم شناختي و روش شناختي، منتقد پوزيتيويسم اند، به جهات مختلـف ، نظيـر سـکولاربودن ، تقابل علم و ديـن و حـذف ديـن از صـحنه علـوم ، نقطـه اشـتراک دارنـد ( See: Keysar and .
در باب جهـت داري فلسـفه ديـن ، سـؤالات و ابهامـات زيـادي رخ مينمايد؛ از جمله اينکه آيا جهت داري فلسفه دين با جنبه فلسفي و بيطرف بودن سازگار است ؟ آيا پسوند ديني، اسلامي، يهودي، مسيحي و امثال آن براي فلسفه دين ، پسوند وصفي است يا اضافي؟ ديني يا سکولاربودن فلسفه دين به چه معناست ؟ در ادامـه سـعي ميشـود بـه صـورت اجمـال بـه پرسش هاي ذيل پاسخ گفته شود: الف ) مسئله جهت داري فلسفه دين و دغدغه بيطرفي آن کـار تفکـر فلســفي، حقيقت يـابي اسـت و کـار فلسـفه ديــن ، «تفکـر فلســفي دربـاره ديــن » (Philosophical Thinking About Religion) يــا «تفکــر فلســفي در بــاب عقايــد دينــي» (Philosophical Thinking About Religious Convictions) اســت ( /١.
فلسـفه ديـن اسـلامي بـه معناي «فلسفه دين با جهت گيريهاي اسلامي» است ؛ به ديگر سخن پسـوند «اسـلامي»، هـم بـه جهت گيريهاي اين علم اشاره دارد و هم موضـوع مطالعـه آن را مشـخص ميکنـد؛ زيـرا موضـوع ً فلسفه دين اسلامي به اين معنا، اولا و بالذات دين اسلام است و ثانياً و بالعرض مي تواند هـر دينـي را به مثابه موضوع مورد مطالعه ، با نگاه بيروني و با معيار جهان بيني خود، مورد بررسي عقلاني قرار دهد؛ زيرا تنها مصداق دين الهي و تحريف ناشده ، دين اسلام است .