چکیده:
شناخت ساختارهای سطحی یکی از راه های دستیابی به منابع زیرزمینی است که در این میان شناخت خصوصیات رسوبات آبرفتی برای بهره برداری، مدیریت و کنترل آب های زیرزمینی از اهمیت فراوانی برخوردار است، دشت شهریار که سهم مهمی از آب‌های مصرفی شهر تهران را تأمین میکند پوشیده آز آبرفت‌های کواترنری است. دشت شهریار در غرب شهر تهران و در منتهی‌الیه ضلع جنوبی البرز مرکزی قرار گرفته که باید اقداماتی برای تعیین ضخامت این نهشته ها صورت پذیرد، هدف از این پژوهش تعیین ضخامت نهشته های این دشت است. روش های ژئوفیزیکی مختلفی برای برآورد میزان ضخامت لایه های مختلف زمین وجود دارد که کاربردهای بسیاری دارند. برای تعیین خصوصیات نهشته های آبرفتی از جمله جنس، عمق، ضخامت و ... در منطقه مورد مطالعه از داده های سونداژهای الکتریکی که شامل 12 پروفیل و تعداد 186 مقطع از سازمان آب منطقه ای دریافت شد و نقشه آن در محیط نرم‌افزار GIS تهیه گردید و از نظر جنس و ضخامت مورد تحلیل و بررسی قرارگرفتند. سایر اطلاعات لازم شامل داده‌های اقلیمی، نقشه‌های زمین‌شناسی، داده‌های و نقشه DEM دریافت و پس از بررسی و صحت سنجی داده ها در محیط GIS با انتخاب روش درونیابی کریجینگ معمولی با سمی واریوگرام نمایی انتخاب گردید و نقشه‌های ضخامت آبرفت و توپوگرافی لایه‌های زیرین شامل: نقشه هم ضخامت آبرفت، نقشه توپوگرافی سطح رسوبات تبخیری، نقشه توپوگرافی توف و سنگ های آذرین، نقشه توپوگرافی سنگ کف منطقه، نقشه هم ضخامت رسوبات تبخیری و نقشه توپوگرافی سطح کنگلومرا منطقه با بالاترین دقت ممکن تهیه و ویژگی‌های افقی و عمودی این نهشته‌ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که میزان ضخامت حداکثر آبرفت تا 350 متر در مرکز است و هرچه به سمت حاشیه دشت نزدیک‌تر می‌شویم از ضخامت آبرفت کاسته می‌شود، این کاهش ضخامت در ناحیه غرب و شمال غربی دشت به حداکثر خود رسیده به‌طوری‌که در ناحیه غربی و جنوب غربی منطقه در حدود 10 متر تشخیص داده شد.
Knowing the subsurface structures is one of the ways to access underground resources, and knowing the characteristics of alluvial sediments is very important for exploitation, management and control of underground water. Shahryar plain located in the west of Tehran city and south of central Alborz, which supplies an important part of Tehran city's drinking water, is covered with Quaternary alluvium. The purpose of this article is to determine the thickness of these alluviums. There are different geophysical methods to estimate the thickness of different layers of the earth to determine the characteristics of alluvial deposits, including the type, depth, thickness, etc., of this plain, the data of electric soundings includes: 12 profiles and 186 sections, received from the regional water organization, geological maps, and data DEM used. After checking and validating the data, by choosing the normal kriging interpolation method with exponential variogram, the alluvial thickness and topography maps of the underlying layers include: alluvial thickness map, evaporite sediment surface topography, tuff and igneous rocks topography, The topography of the bedrock of the region, the thickness of evaporite sediments and the topography of the conglomerate surface of the region were preparedin in GIS with the highest accuracy. Then horizontal and vertical characteristics of these deposits were investigated. The results showed the maximum thickness of the alluvium is up to 350 meters in the center And near the edge of the plain, the thickness of alluvium decreases so that it is about 10 meters in the west and southwest.
خلاصه ماشینی:
تعیین ضخامت نهشته‌های آبرفتی دشت شهریار با استفاده از سونداژ ژئوالکتریکی و روش درونیابی کریجینگ در محیط GIS داود مختاری *١، امیر حشمتی 2 ١- استاد ‘گروه ژئومورفولوژی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران ٢- دانش آموخته ی کارشناسی ارشد هیدروژئومورفولوژی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران تاریخ دریافت : ١٤٠١/٠٤/١٨ تاریخ پذیرش : ١٤٠١/٠٧/٢٦ چکیده شناخت ساختارهای سطحی یکی از راه های دستیابی به منابع زیرزمینی است که در این میان شناخت خصوصیات رسوبات آبرفتی برای بهره برداری، مدیریت و کنترل آب های زیرزمینی از اهمیت فراوانی برخوردار است ، دشت شهریار که سهم مهمی از آب های مصرفی شهر تهران را تأمین میکند پوشیده آز آبرفت های کواترنری است .
نتایج مطالعات پیشین نشان می دهد که یک روش مشخص درونیابی در تمامی موارد برای تعیین عمق یا ضخامت آبرفت ها وجود ندارد، بلکه باید با توجه به پراکندگی و نوع این داده ها باید از روش های مختلفی باید استفاده کرد، همچنین نشان می دهد داده های مقاطع ژئوفیزیک با اندکی تفاوت به نسبت داده های مشاهداتی از ذقت بالاتری برخوردار هستند، بااین حال برای درک بهتر فرایند تحقیق و چگونگی انجام درونیابی مدل مفهومی تحقیق در شکل (١) آورده شده است .
(به تصویر صفحه رجوع شود) شکل (٢): موقعیت منطقه مورد مطالعه (دشت شهریار) Figure (2): The location of the studied area (Shahriar plain) ٢-٢-مواد مواد استفاده شده در این تحقیق شامل : تصاویر ماهواره ای لندست ٨ دانلود شده از سایت زمین شناسی آمریکا، DEM با قدرت تفکیک ١٠ متری اخذشده از سازمان نقشه برداری کشور، داده های لوگ حفاری چاه های مشاهداتی اخذشده از سازمان آب منطقه ای تهران ، داده های پروفیل و مقاطع زمین شناسی اخذشده از سازمان آب منطقه ای تهران .
(
, 
, 
)
