چکیده:
مسیر هجرت امام رضا (ع) به ایران، به عنوان یک رویداد مهم سیاسی، فرهنگی و مذهبی از نشانه‌ها و معانی گوناگونی برخوردار است که می‌تواند در تبیین این محور فرهنگی برای جامعه ایرانی اسلامی مفید و موثر باشد. این محور فرهنگی شامل رویدادها، خاطره‌ها، آیین‌ها و آثار و برکات متعددی است که در طول قرن‌ها شیعیان و علاقمندان آن حضرت به آن توجه کرده‌اند. نشانه‌شناسی در محور فرهنگی هجرت امام رضا (ع) به ایران می‌تواند به بازشناسی، تحلیل و ارتقای آگاهی از ابعاد غنی فرهنگی این منظر بپردازد. توجه به فرهنگ، در این محور، با شناخت نمادهای رضوی می‌تواند زمینه‌سازی برای برنامه‌ریزی‌های توسعه مبتنی بر فرهنگ رضوی را آماده کند؛ ازاین‌رو هدف این پژوهش، بازشناسی و تبیین رابطه نشانه‌شناسی و فرهنگ رضوی است. نشانه‌های مربوط به فرهنگ رضوی شامل زیارت و نمودهای آن در مکان‌های مختلف، زیارتگاه‌ها و قدمگاه‌های مربوطه و... می‌شود. با به کارگیری نشانه‌ها و نمادهایی از قبیل دروازه‌های ورود و خروج امام رضا (ع)، سقاخانه‌ها، مراسم نقاره‌زنی و یادمان‌های فرهنگی می‌توان به تعمیق مناظر فرهنگی رضوی پرداخت. همچنین آیین‌های زیارتی، حرکت دسته‌های جشن و عزاداری منطبق بر این محورها در ایام و مناسبت‌های ویژه و توجه به معماری و شهرسازی اسلامی در این مسیر ـ از مقیاس کلی سکونتگاه‌ها تا جزئیات معماری ـ می‌تواند در این راستا مفید واقع شود.
The route of Imam Rida’s hijrah to Iran, as an important political, cultural, and religious event, has various signs and meanings that can be effective in explaining this cultural route to Iranian-Islamic society. This cultural route covers numerous events, diaries, rituals, works, and blessings considered by the Shiites and the followers of the Imam (as) over the centuries. The semiotics of the cultural route of Imam Rida’s hijrah to Iran describes, analyzes, and promotes awareness about its rich cultural dimensions. Paying attention to culture, in this route, by recognizing the Razavi symbols, can pave the way for development planning based on Razavi culture. This study aims to review and explain the relationship between semiotics and Razavi culture. The signs related to Razavi culture include pilgrimage and its manifestations in different places, shrines, and qadamgahs. By using signs and symbols such as the entrance and exit gates that Imam Rida (as) passed through, saqqakhanas (water fountains), timpani playing ceremonies, and cultural monuments, the Razavi cultural routes are deepened. Also, pilgrimage rituals, movement of the celebrating or mourning groups in line with these routes on special days and occasions, as well as paying attention to Islamic architecture and urban planning along this route-from the general scale of the settlements to architectural details-can be fruitful in this regard
(
, 
, 
)
