چکیده:
با توجه به روند تغییرات اقلیم و کاهش بارندگی در دهه اخیر، خشکسالی به یک مشکل بزرگ در جهان و بالاخص در مناطق خشک و نیمه خشک از قبیل ایران تبدیل شده است. استفاده از تکنیک سنجش از دور و تصاویر ماهواره ای به عنوان یک ابزار مفید جهت پایش مکانی و زمانی خشکسالی مورد توجه محققین واقع شده است. اما استفاده از این تکنیک و نتایج حاصل از آن همچنان نیاز به ارزیابی و واسنجی برای مناطق مختلف دارد. هدف این پژوهش ارزیابی پوشش گیاهی و دمای سطح زمین جهت تحلیل دوره خشکسالی و ترسالی در حریم پوششی رودخانه کارون استان خوزستان با استفاده از تصاویر ماهواره مادیس سنجنده ترآ، دادههای بارش ایستگاههای سینوپتیک واقع در منطقه، شاخصهای سنجشازدوری همچون TCI,VCI,VHI بهمنظور آشکارسازی تغییرات رخداده در بازه زمانی17 ساله(مادیس) و 28 ساله (بارش، جهت صحت سنجی) میباشد. بدین منظور ابتدا با بررسی دادههای بارا نسنجی و سینوپتیک ایستگاههای موجود و با استفاده از مدل شاخص بارش استانداردشده(SPI) سه ماه MAY,JUN,APR بهعنوان نمونه انتخاب شد. در این مطالعه از تارنمای SearchEarthData تصاویر ماهوارهای با کد(MOD11A2,MOD13A3) از سال 2000 تا 2017 دریافت شده و روی آنها پیشپردازش و پردازشهای لازم همانند تصحیح هندسی و رادیومتریک انجامگرفته شده است، و سپس شاخصSPI با شاخصهای شرایط دمایی، شاخص وضعیت پوشش گیاهی و شاخص سلامت پوشش گیاهی بهصورت تلفیقی به کمک تصاویر ماهوارهMODIS سنجنده TERRA مورد مقایسه قرار گرفت. بدین ترتیب در مرحله بعد نتایج این مطالعه نشان داد تصاویرMODIS و شاخصهای ساختهشده دارای قابلیت لازم برای پایش خشکسالی میباشد.همچنین جهت پردازش اطلاعات گرانشی تغییرات سطح آبهای زیرزمینی از دادههای سنجنده GRACE MONTHLY MASS GRIDS_LAND بهره گرفته شد. نتایج این تحقیق میتواند گزینه مناسبی برای تصمیم گیران بهمنظور بررسی نظارت، بررسی و حلوفصل شرایط خشکسالی مؤثر باشد و ضرورت تعریف نمایهای را دوچندان کند.
Since the standardized precipitation index is a powerful tool in analyzing rainfall data. And since the purpose of this study was to compare the relationship between satellite indices and climate drought indices and determine the efficiency of satellite indices in drought monitoring. The correlation between the variables with the SPI was evaluated and calculated. As can be seen, the results of the indices are different, so a criterion should be used to evaluate the efficiency of these indices. The SPI index was selected as a criterion on a three-month time scale (correlated with vegetation cover). According to the results of correlations, the VHI and VCI index with the SPI had a strong correlation with the TCI index. In the short run, this index has the highest correlation with thermal indices at 1% level. The correlation between meteorological drought index and plant water content and thermal indices increases with increasing time interval. Positive correlation between vegetation indices and plant water content with meteorological drought indices indicates that trend of changes is in line. Therefore, the VHI and VCI indexes make drought more accurate and are a better method for estimating drought. This is in line with previous research using the 4-band AVHRR sensor. Used the MODIS sensor. The sensor has 36 bands and provides better temporal and radiometric images than the AVHRR, which can better handle high resolution drought analysis.
خلاصه ماشینی:
هدف این پژوهش ارزیابی پوشش گیاهی و دمای سطح زمین جهت تحلیل دوره خشکسالی و ترسالی در حریم پوششی رودخانه کارون استان خوزستان با استفاده از تصاویر ماهواره مادیس سنجنده ترآ، دادههای بارش ایستگاههای سینوپتیک واقع در منطقه، شاخصهای سنجشازدوری همچون TCI,VCI,VHI بهمنظور آشکارسازی تغییرات رخداده در بازه زمانی17 ساله(مادیس) و 28 ساله (بارش، جهت صحت سنجی) میباشد.
شابان 11 (2008) خشکسالی هیدرولوژیکی را در لبنان مطالعه کرد و نتایج پژوهش Bayarjargal et al Gu et al Ceccato et al Caccamo et al Park et al Murad et al Alwesabi Howitt FAO Edossa Shaban او نشان دادند که منابعی مانند رودخانهها و آبهای زیرزمینی که متأثر از فعالیتهای انسان هستند، حدود 23 تا 29 درصد کاهش داشتهاند و منابعی که کمتر از فعالیتهای انسان تأثیر میگیرند (پوشش برف و بارش باران و برف)، حدود 12 تا 16 درصد کاهش داشتهاند.
هدف کلیدی این پژوهش ارزیابی پوشش گیاهی و دمای سطح زمین جهت تحلیل دوره خشکسالی و ترسالی در استان خوزستان (حریم پوششی رودخانه کارون) با استفاده از تصاویر ماهواره مادیس سنجنده ترآ، دادههای بارش ایستگاههای سینوپتیک واقع در منطقه، شاخصهای سنجشازدوری همچون TCI,VCI,VHI,SPI بهمنظور آشکارسازی تغییرات رخداده در بازه زمانی17 ساله(مادیس) و 28 ساله (بارش، جهت صحت سنجی) میباشد.
که یکی از پرکاربردترین پروداکتهایی که در ارتباط با مادیس طراحیشده، پروداکت پوشش گیاهی و دمای سطح زمین آن میباشد که بهصورت ماهانه مورداستفاده قرار میگیرد، درحالیکه در پژوهشهای پیشین بیشتر تأکید بر سنجندههای لندست و قابلیتهای آن بوده است، همچنین در این پژوهش برای بررسی تغییرات از روشهای پایش سنجشازدوری همچون TCI,VCI,VHI که با توجه به استاندارهایی که توسط ناسا ارائهشده بهره گرفته شد، در این پژوهش جهت مقایسه و اعتبار سنجی روشهای مذکور از شاخص SPI و ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید.