چکیده:
توجه روزافزون به عامل فرهنگ در ایجاد علم روان‌شناسی در ایران و آموزش آن رشته به ایرانیان، با برنامه ریزی درسی حساس به فرهنگ همخوان است. برنامه درسی رشته روان‌شناسی در مقطع کارشناسی (مصوب سال 1391) یکی از سندهای مهم آموزش روان‌شناسی در ایران است که طراحان آن به فرهنگ توجه ویژه کرده اند؛ اما با گذشت 10 سال از تصویب این سرفصل، بازبینی در آن لازم مینماید. پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوای کمّی به بررسی مؤلفه های اسلامی - فرهنگی در برنامه یادشده پرداخت. نتایج پژوهش حاضر نشان داد گرچه جای درسی با عنوان «روان‌شناسی فرهنگی» در این برنامه خالی است سه عنوان درسی فرهنگی با محوریت آموزه های اسلامی و دانشمندان مسلمان در آن گنجانده شده است. حدود نیمی از کل 69 درس این برنامه (شامل دروس اصلی / پایه، تخصصی و اختیاری) حاوی دست کم یک عنصر اسلامی - فرهنگی است؛ گرچه، توجه به فرهنگ و اسلام در بسیاری از موارد صرفاً با گنجاندن واژه های فرهنگ و اسلام ناتمام مانده است. افزون بر این، جای خالی نام نظریه پردازان ایرانی معاصر و نظریه هایشان، ابزارهای روانسنجی ساخته شده توسط ایرانیان و مواردی ازاین دست در برنامه درسی ای که بومی سازی را سرلوحه خود قرار داده است جلب توجه میکند. بازنگری در برنامه درسی یادشده که فراتر از برنامه درسی صرف، سندی آموزشی در رشته روان‌شناسی است، نه فقط اقتضای افزودن درس روان‌شناسی فرهنگی را دارد بلکه توجه به محتوای واقعی روان‌شناسی فرهنگی در سرفصل سایر دروس و اهداف کل برنامه را میطلبد.
Growing attention to culture in producing science of psychology in Iran and psychology education to Iranians requires a culture-sensitive curriculum planning. Curriculum of the undergraduate psychology major in Iran (approved in 2012) is an important educational document and its designers paid particular attention to culture. However, 10 years after approval of this curriculum it seems to need revision. The current research, using quantitative content analysis, aims to investigate Islamic-cultural components of above-mentioned curriculum. The results showed that, even though a “cultural psychology” course is missing in this curriculum, it contains three cultural courses based on Islamic teachings and Muslim scholars. About half of the total 69 courses of this curriculum (including core, required, and optional courses) contain at least one cultural-Islamic component. Though, in many cases attention to culture and Islam is limited to putting the words culture and Islam in the document. In addition, name of Iranian theorists and their theories, psychometric tools designed by Iranians, and so forth is lacking in a curriculum that intended to indigenize. Revision in above-mentioned curriculum which is far more than a mere curriculum but an educational document in the discipline of psychology, not only requires adding a cultural psychology course but also attention to true content of cultural psychology in rest of the courses and the entire curriculum.
خلاصه ماشینی:
بررسي عناصر اسلامي - فرهنگي در سرفصل برنامه درسي رشته روان شناسي در مقطع کارشناسي * ناصر آقابابائي چکيده توجه روزافزون به عامل فرهنگ در ايجاد علم روان شناسي در ايران و آموزش آن رشته به ايرانيان ، با برنامه ريـزي درسـي حسـاس بـه فرهنگ همخوان است .
برنامه درسي رشته روان شناسي در مقطع کارشناسي (مصوب سال ١٣٩١) يکي از سندهاي مهم آمـوزش روان شناسي در ايران است که طراحان آن به فرهنگ توجه ويژه کرده اند؛ اما با گذشت ١٠ سال از تصويب اين سرفصل ، بازبيني در آن لازم مي نمايد.
آمـوزش عـالي مـيتوانـد از طريق برنامه هاي درسي و فضاي فرهنگي دانشگاه در ارتقـاي هويـت ملـي يـا تضـعيف آن نقـش داشـته باشد؛ اما آن گونه که رضايي، منصوري و عابديني (١۳٩٠) مدعي شدند، برنامـه هـاي درسـي دانشـگاهي / عملا تأثيري در تقويت يا تضعيف هويت ملي دانشجويان ايراني ندارند.
اين در حالي است که افزايش پايبندي همه اقليت هـا بـا مؤلفـه هـاي هويـت فرهنگـي موجـب گسـترش وحدت ملي و فرهنگي ميشود و بايد به اين مؤلفه ها در برنامه ها و کتاب هاي درسي بيشتر توجه شـود.
پـژوهش حاضـر درصدد انجام يک پژوهش جامع روي همـه برنامـه هـاي درسـي روان شـناختي در ايـران و بررسـي عناصر فرهنگي - اسلامي در برنامه هاي درسي روان شناسي مصوب و در حال اجرا در وزارت علوم و وزارت بهداشت (در مقاطع کارشناسي و بالاتر از آن ) نبود.
پژوهش حاضر بر برنامه درسي رشـته روان شناسي در مقطع کارشناسي (مصوب سال ١۳٩١) مبتني است ؛ و از ميان عناصر برنامه درسـي مذکور عمدتا بر «سرفصل » دروس يادشده تکيه شد.
(
, 
, 
)
