چکیده:
سعدی، پیش از آنکه شاعر و ادیب باشد، دانشمند، فقیه و اندیشمند بزرگی است که براساس معارف قرآن و اهل بیت (ع) منظومۀ فکری را در قالب نثر و نظم پدید آورد و از خود به یادگار گذاشت. آثار سعدی، معارف جامعی را بیان می‌دارد که از جنبه‌های گوناگون قابل بررسی است. این پژوهش تلاشی برای شناخت وجهی کمتر پرداخته‌شده از وجوه متنوع و متکثر سعدی علیه‌الرحمه یعنی اندیشه‌های حقوقی اوست. در این تحقیق برای شناخت اندیشه‌ها و آثار سعدیاز منظر فقه، قضا و حقوق برخی حکایات و داستان‌هایی که واجد عناصر وابسته به فقه، قضا، جزا و حقوق است، مطالعه و بررسی می‌شود. براساس نتایج پژوهش در آثار سعدی موضوعات، مسائل و نکات حقوقی متعددی در زمینۀ حقوق اساسی، حقوق دیوانی و اداری، نظام قضایی، حقوق جزا و آیین دادرسی وجود دارد که با نظام و احکام حقوقی و قضایی اسلام منطبق است و بر این اساس می‌توان اندیشه‌های حقوقی سعدی را تبیین کرد.
Sadi should be considered more than a poet or literary man; he also is a great scientist, scholar and jurisprudent. Based on holy Quran and Ahlolbeyt's (P.B.U.H) teachings he has created a prism in terms of prose and poetry as a monument. Works of Sadi cover comprehensive teachings which are to be considered in different aspects. This research is an endeavor to make an understanding of Sadi's law thoughts which are less known. It is possible to find many law topics, issues and details in the works of Sadi related to the constitutional law, administrative law, criminal laws and procedural law which are in a good and high harmony with the Islamic jurisprudence and law system. The result of this research show his works topics, issues and various legal points in the field of fundamental rights, the Court and administrative law, criminal law and procedure that high compliance with the legal and judicial systems and laws of Islam and accordingly legal thoughts Saadi is explained.
خلاصه ماشینی:
با توجه به ظرف زماني کـه سـعدي مـي زيسـته و پهنـۀ ايران زمين آماج تاخت وتاز بيگانگان و زورآزمايي طوايـف و جنـگ داخلـي بـوده اسـت ، بـه طـور طبيعي ظلم و ستم بيداد ميکرده و قدرت هاي حاکم در هر زماني بدون رعايت حقوق عامه ، بـه تجاوز و سرکشي ادامه مي دادند و از همين رو موضوع عدالت ، به گونه هاي مختلف چـه بـه طـور مستقيم و غيرمستقيم ، مورد توجه سعدي بوده و سعي وي بر اين بوده است که به زبـان نثـر و نظم و در قالب حکايت و داستان و در عين اينکه از شوخي و مزاح و طيبت هـم خـالي نيسـت ، ولي در نهايت سنگيني و متانت ، حاکمان ، واليان ، قدرتمندان و زورمـداران را بنـوازد.
در بوستان نيز توجه به خانواده هاي زندانيان و رعايت اصل شخصي بودن مجـازات هـا را بـه زيبايي و رسايي زير در انديشه و بيان فصيح و بليغ سعدي به گونۀ زير مييابيم : «وگر اندر تبارش کسان بر ايشان ببخشاي و راحت رسان گنه بود مرد ستمکاره را چه تاوان زن و طفل بيچاره را؟» (سعدي، ١٣٨٦: ٦٦) در برخي موارد مشاهده ميشود که به سبب غفلت و بيدقتي، متهمي يا محکومي مـدت طـولاني در زندان بلاتکليف رها و در حقيقت مجازات مضاعف در مورد او اعمال مـيشـود.
(
, 
, 
)
