چکیده:
ازدواج و تشکیل خانواده علاوه بر آن که امری طبیعی، فطری و عقلانی و منطبق بر فلسفه خلقت میباشد، لازمه ادامه حیات و تولید نسل و زمینهساز اقتدار و حاکمیت ملی و نقشآفرینی در مناسبات جهانی است. قرآن حکیم و سیره نبوی و اولیای الهی از سوئی بر عزت و کرامت انسان و از سوی دیگر بر اعتدال و میانهروی و ازدواج و تشکیل خانواده و ایفای درست نقش همسری، مادری و پدری تأکید خاص دارند. شاکله اصلی و سازههای بنیادی شخصیت فرزند در خانواده شکل میگیرد. بر همین اساس نقش تربیتی، آموزشی و انتقال میراث فرهنگی از پدر و مادر به فرزندان بخشی برجسته و پر رنگ از کارکردهای خانواده در جهتدادن به سبک زندگی است. خانواده نه تنها در کتاب آسمانی و سیره نبی مکرم اسلام و اولیای الهی از درخشش خاصی برخوردار است؛ بلکه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز اهتمام قابل توجهی به امور تبیینی، تکوینی و تشریعی این نهاد محوری مبذول داشته است. خانواده از منظر قانون اساسی، واحد بنیادین جامعه و کانون اصلی رشد و تعالی انسان و زمینهساز حرکت تکاملی و رشد یابنده انسان توصیف شده است. همین طور اصول دوم و سوم قانون اساسی بر کرامت و ارزش والای انسان و ایجاد محیط مناسب برای رشد فضائل اخلاقی تأکید دارد. اصل دهم قانون اساسی بر محوریت خانواده در برنامهریزیها و پاسداری از قداست آن و استواری روابط خانوادگی بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی و اصل بیست و یکم نیز بر ایجاد زمینههای مساعد برای رشد شخصیت زن و ایفای نقش مادری تأکید دارد. سرمایهگذاری در حوزه ازدواج و تشکیل خانواده از جهات مختلف امری مهم و حتی اقتصادی است. وقتی قرآن ازدواج را موجب آرامش و مایه مودّت و رحمت جامعه توصیف میکند؛ این پیام منحصر به جنبههای اخلاقی و امنیت اجتماعی نیست، بلکه ملاحظات و ملازمات دیگری، نظیر برنامهریزی، تلاش، تعلیم و تربیت، انضباط، قانونگرائی و پیشرفت فردی و اجتماعی را نیز در بر میگیرد. از چنین منظری ازدواج و تشکیل خانواده موجب هدفمندی زندگی و جهتدهی آن در راستای پیشرفت و تحول فردی و اجتماعی است. پویائی و کارآمدی ازدواج و تشکیل خانواده در گرو انتخاب دقیق، بهنگام و رعایت ملاحظات کفویت میباشد. جای بسی افتخار است که الگوی اسلامیایرانی پیشرفت به عنوان مهمترین سند بالادستی به موضوع ازدواج و خانواده اهتمام ویژهای مبذول داشته و امید است با اجرائی شدن این سند، مشکلات پیش روی جوانان در حوزه ازدواج و تشکیل خانواده مرتفع و شرایط برای تحکیم و تعالی خانواده فراهم گردد. آمارهای منتشره در حوزه ازدواج و تشکیل خانواده نشان میدهد که به رغم تلاشهای انجام شده ظرف چهل و سه سال گذشته، اصل مهم زوجیت و همسرگزینی همچنان جایگاه حقیقی خود را به عنوان یک ارزش متعالی و نقطه اصلی پرگار هستی پیدا نکرده است.
اگر چه مبانی ارزشی ازدواج و تشکیل خانواده متأثر از اقلیمهای جغرافیایی، فرهنگی، قومی و باورهای مذهبی است که هرکدام به نوعی سنتها، آداب و تشریفات این حقیقت آشکار را تحت تأثیر قرار داده است، اما ازدواج در آیین توحیدی اسلام رنگ و بوی دیگری دارد که بسیار متمایزتر از سبک و سیاقهای اقلیمهای فرهنگی و جغرافیایی جهان جزیرهای امروزی است. امید است با اجرائی شدن سند الگو، زمینههای لازم برای ازدواج بموقع و دقیق فراهم و نهاد خانواده به عنوان پیشران پیشرفت پایدار مورد توجه همهجانبه قرار گیرد.