چکیده:
این پژوهش به توصیف و تحلیل عناصر اصلی برنامه درسی دوره‌های آموزش مبانی اندیشه اسلامی (طرح ولایت) و رویکرد آن به‌تربیت ارزشها، پرداخته است. رویکرد پژوهش، کیفی و از نوع تحلیل محتوای قیاسی بوده و با استفاده از چارچوب فرانظریه‌ای سانگر و اُسگاتورپ، بررسی چهار عنصر اهداف، محتوا، شیوه‌های ارائه محتوا و روش‌های آموزش و ارزشیابی را در کتب درسی منتخب طرح، بر عهده گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که هدف عمده تربیت ارزشها، «پرورش شناخت‌ها و گرایش‌های یادگیرندگان نسبت به نظام اخلاقی، حقوقی و سیاسی اسلام بر اساس نقد محترمانه دیدگاه‌های مخالف» بوده است. بررسی عنصر محتوا حاکی از آن است که ارزش بنیادین در برنامه درسی طرح ولایت، «قرب اختیاری به خداوند متعال» است و هدف و محتوای یاد شده در دو حیطه شناختی و عاطفی تهیه شده است. ارائه محتوا در دو قالب «نوشتاری» و «فعالیت‌های یادگیری» بوده، عمدتاً از روش تدریس «توضیحی» و «آموزش تفکر انتقادی» استفاده شده و روش ارزشیابی در «ارزشیابی مجموعیِ» حفظی و تحلیلی، منحصر بوده است. در نتیجه، تربیت ارزشها در این برنامه درسی، از نوع آموزش مستقیم ارزشها و پرورش گرایش به آن‌هاست که بر پایه ایجاد ظرفیت شناختی برای نقد محترمانه در یادگیرنده استوار است و لذا رویکرد غالب آن شباهت‌هایی با رویکرد «تحلیل» به تربیت ارزشها پیدا می‌کند.
قام هذا البحث بتوصیف وتحلیل العناصر الريیسیه لبرامج التعلیمیه لادوار تعلیم اسس التفکر الاسلامی)خطه
الولایه( و اتجاهها فی تربیه القیم. نهج البحث یکون کیفیا و من سنخ تحلیل المحتوی القیاسی، وباستخدام الاطار
الفوقی النظری لسانجر واوسجاتورب، فقد بحث فی العناصر الاربعه للاهداف والمحتوی وطرق تقدیم المحتوی
وطرق التدریس والتقییم فی الکتب المدرسیه المختاره المشروع. تظهر النتايج ان الهدف الريیسی للتدریب علی القیم
کان "تنمیه معرفه المتعلمین و اتجاهاتهم تجاه النظام الاخلاقی والقانونی والسیاسی للاسلام علی اساس النقد
المحترم للاراء المعارضه". یشیر فحص عنصر المحتوی الی ان القیمه الاساسیه فی منهج خطه الولایه هی "القرب
الطوعی من الله سبحانه وتعالی"، وقد تم اعداد الغرض والمحتوی المذکورین فی مجالین معرفی وعاطفی. تم تقدیم
المحتوی بصیغتین: "الکتابه" و "الانشطه التعلیمیه"، وقد تم استخدام طرق التدریس "التوضیحیه" و "التفکیر
النقدی" بشکل اساسی، وکانت طریقه التقویم فریده من نوعها فی "التقویم الشامل" فی الحفظ والتحلیل. ونتیجه
لذلک، فان تعلیم القیم فی هذا المنهج هو من نوع التربیه المباشره للقیم تربیه المیل نحوها، والذی یقوم علی اساس
خلق قابلیه المعرفیه للنقد المحترم لدی المتعلم، وبالتالی یجد النهج السايد اوجه تشابه مع نهج "التحلیل" فی تعلیم
القیم.
This research has described and analyzed the main elements of the curriculum of Islamic Thought Foundations (Velayat Plan) and its approach to values education. The research approach is qualitative and descriptive content analysis, and by using the meta-theoretical framework of Sanger and Osgathorpe, it has investigated the four elements of goals, content, methods of presenting content, and methods of teaching and evaluation in the selected textbooks of the project. The findings show that the main goal of values training was "raising the knowledge and attitudes of learners towards the moral, legal and political system of Islam based on respectful criticism of opposing views". Examining the content element indicates that the fundamental value in the curriculum of the Wilayat plan is "voluntary closeness to God Almighty" and the purpose and content mentioned are prepared in two cognitive and emotional areas. The presentation of the content was in two formats: "writing" and "learning activities", mainly "explanatory" and "critical thinking" teaching methods were used, and the evaluation method was unique in the "comprehensive evaluation" memorization and analysis. As a result, the education of values in this curriculum is of the type of direct education of values and cultivation of the tendency towards them, which is based on creating the cognitive capacity for respectful criticism in the learner, and therefore its dominant approach finds similarities with the "analysis" approach to education of values.
خلاصه ماشینی:
٢٨٨ سال سيام | شماره نجاه و ششم | اييز ١٤٠١ البته حسني و همکاران (١٣٩٥ و ١٣٩٦) در پژوهش هـاي خـود بـا بهـره گيـري از روش تحليـل محتواي کيفي به بررسي الگوي تربيت اخلاقي در کتاب هـاي درسـي قـرآن و مطالعـات اجتمـاعي دوره ابتدايي رداخته اند و توانسته اند با توصيف و تحليـل اهـداف ، محتـوا، اشـکال ارائـه محتـوا و روش هاي تدريس و ارزشيابي -به عنوان اهم عناصر برنامه درسي- رويکرد برنامه درسي بـه تربيـت اخلاقي را کشف و ارزيابي کنند.
مفاهيم محوري محتواي تربيت ارزش ها مستخرج از کتاب درسي فلسفه اخلاق فلسفه حقوق در کتاب فلسفه حقوق نيز براي دستيابي به اهداف موردنظر محتوايي در نظـر گرفتـه شـده کـه يافته هاي پژوهش نشان ميدهد مفاهيم حقوق اسلامي، نظام حقوقي اسلام و حقوق بشـر اسـلامي و مفاهيم زيرمجموعه (مانند نظم و عدالت ، حق حيات ، آزادي، برابري و کرامـت انسـان هـا) و حتـي مفاهيم مقابل آن ها مانند مکاتب حقوقي رقيب (= سکولار: طبيعي و وزيتويستي)، در مقوله «نظـام نشريات علمي دانشگاه جامع امام حسين (عليه السلام ) ٢٩٧ حقوق اسلامي» قرار ميگيرد.
(
, 
, 
)
