چکیده:
پاره مهمی از ادبیات شفاهی به قصّه‌های عامیانه اختصاص یافته است. نسخۀ یگانه «قصّۀ مدهمالت» ذیل شماره 803 در مجموعۀ نسخ خطی ایندیاآفیس لندن نگهداری می‌شود. با توجه به قرائن درون‌متنی و سبک‌شناسی نسخه، این قصّه در عصر صفوی و در دربار گورکانیان نگاشته شده‌است. این قصّۀ دلکش -که نمونۀ زیبای نثر پارسی شبه‌قاره است- سرنوشت منوهر، شاهزاده شهر کنکر، را روایت می‌کند که با وساطت پریان، عاشق مدهمالت، شاه‌دخت شهر مهارس، می‌شود و سرانجام پس از دشواری‌های بسیار، به وصال وی دست می‌یابد. قصّۀ مدهمالت در عین‌حال که یک رمانس عامیانه است، اما نثر آن از صنایع و ظرایف بلاغی آکنده است. پژوهش حاضر با تکیه بر شیوۀ توصیفی- تحلیلی به بررسی این نسخه پرداخته تا ویژگی‌های زبانی و فکری، و ظرافت‌های سبکی، ادبی و بلاغی آن را تبیین و تحلیل کند. نثر موسیقایی قصّه به همراه کاربرد صنایع لطیف ادبی، موجی از جذابیت‌های زبانی را در سراسر این اثر جاری ساخته است. فضای فکری و فرهنگی سرزمین هند و نیز عناصر بومی و اقلیمی این سرزمین در قصّه آشکارا بازتاب یافته است. از رهگذر این پژوهش، و در خلال معرفی یک نسخه منحصربه‌فرد، نقش کلیدی زبان و ادب پارسی در شبه-قاره در دورۀ تیموری و صفوی جلوه و بروز بیشتری می‌یابد.
an important part of oral literature is devoted to folk tales. the only copy of "the story of madhumalat" under number 803 is kept in the manuscript collection of india office, london. according to the in-text evidence and stylistics of the version, this story was written in the safavieh era and in the gurkanian court.this charming story - which is a beautiful example of sub-continental persian prose - narrates the fate of manohar, the prince of kankar city, who falls in love with madhumalat, the prince of mahars city. he through the mediation of fairies, and also, alot of hardships, finally marry madhumalat. although madhumalt's story is a folk romance, its prose is full of rhetorical subtleties.the present research, using the descriptive-analytical method, has surveyed this manuscript to explain and analyze its stylistic, literary and rhetorical features.the musical prose of the story along with the use of delicate literary techniques have added to the linguistic charms of this work. the intellectual and cultural atmosphere of the land of india as well as the indigenous and climatic elements of this land are clearly reflected in this story.through this research, and during the introduction of this unique manuscript, the key role of the persian language and literature in the indian subcontinent during the timurid and safavid periods becomes more apparent.
خلاصه ماشینی:
منــوهر و مــدهمالت ، قصــه عاشــقانه ، ادبيـات شــبه قـاره، سبک شناسي، نسخۀ خطي مقدمه نسخه هاي خطي از بهترين و بارزترين اسناد و مدارک براي تجليبخشـي بـه هويـت واقعي ملل و فرهنگ و تمدن اقوام مختلف است ؛ چراکه در هر دوره، غالـب انديشـمندان و دانشمندان قوم، دستي در کتابت داشتند و به سبب مشکلات در کتابت و کمبود ابـزار آن، تـلاش بـر ايـن بـوده تـا بهتـرين تجربـه هـا و اندوختـه هـا صـورت کتابـت پـذيرد.
اگـر سـرايش منظومـه «مهـر و مـاه» (صورت منظوم همين قصه ) به خامۀ عاقل خان رازي، آنگونه که صـفا در تـاريخ ادبيـات (١٣٦٩: ١٥٣٧/٥) و نيز در توضيحات کاتالوگ نسخه هاي خطي اينديا آفيس ( :١٩٠٣ ,Ethe ٥٢) آمده، به سال ١٠٦٥ هجري بوده باشد، به يقين مـيتـوان گفـت قصـۀ مـورد بحـث مربوط به نيمۀ دوم قرن يازدهم است .
ترکيب هاي ادبي بديع از مهم ترين شگردهاي زبان در اين قصـه ترکيـب هـاي متنـوع، تـازه و بـديع اسـت .
صـفا در تاريخ ادبيات (١٣٦٩: ٤٣٦/٥-٤٣٤) از ترکيب هاي وصـفي و اضـافي عربـي و يـا آميختـه از تازي و پارسي نقل کرده که با همين شيوه ساخته شده و آن را به عنوان ويژگي سـبکي نثر اين دوره برشمرده است .
- مطابقت صفت و موصوف به شيوه زبان عربي اين تطابق برگرفته از شيوه عربي اسـت کـه مرحـوم بهـار در سـبک شناسـي (١٣٩١: ٢٥٥/٣) آن را در شمار نشانه هاي انحطاط نثر پارسي اين دوره [عصرصفوي] آورده است .
صور خيال در قصه مدهمالت مهم ترين عنصري که باعث شاعرانگي زبان اين اثر شده صور گونه گون خيـال اسـت .
(
, 
, 
)
