چکیده:
شهر نهادی مدنی است که در نقطهای از محیط زیست انسانی شکل میگیرد، رشد و توسعه مییابد و اجزاء و عناصر کالبدی آن صورت می گیرد. مطالعه تاریخ شهرسازی و شهرنشینی و به تبع آن شهر، ازجهات مختلف دارای اهمیت است. یکی از ارکان تاثیر گذار بر ایجاد فرم، توسعه و استمرار حیات یک شهر باورهای مذهبی و ایدوئولوژی سازندگان آن می باشد. بررسی های تاریخی نشان می دهد در رابطه با فضاهای زیستی انسان در دوره تاریخی کمترسخن به میان آمده است. از این رو، در این مقاله ، تلاش شده تاریخ شهرسازی ایران پیش از اسلام (دوره تاریخی) ازمنظر ویژگی های کالبدی، خصوصیات فضایی، چگونگی عناصر و اجزاء فضاهای شهری، مسکن عامه، نظام محلات و سیر تحول شهرسازی بر اساس یافته های باستان شناسی و اسناد تاریخی مورد مطالعه وبررسی قرارگیرد.
خلاصه ماشینی:
بررسي تحليلي نهاد شهر در دوران تاريخي بر اساس يافته هاي باستان شناسي دکترمحسن سعادتي ١، مهندس آزاده محموديان 2 چکيده شهر نهادي مدني است که در نقطه اي از محيط زيست انساني شکل ميگيرد، رشد و توسعه مييابد و اجزاء و عناصر کالبدي آن صورت مي گيرد.
بنابراين سازه هاي معماري متعددي از دوران ماد، هخامنشي، اشکاني و ساساني در محدوده ي فلات ايران و سرزمين هاي مجاور برجاي مانده که به لحاظ ضرورت برخي از اين آثار معرفي شده است .
هگمتانه شهر- قدرت دوره ماد آريائي هاي مستقر در کوه هاي زاگرس و در دشت هاي ميانکوهي آن با تشکيل دولت ماد اولين اقوامي هستند که گذر تاريخي خود را از مرحله ي جوامع ساده ي روستائي، ايلي به جامعه ي شهري به انجام ميرسانند.
ارتباط ماد ها با ساکنان بين النهرين وبهره گيري از تجارب دولت - شهرهاي اين سرزمين ، موفق شد تا در اين ميان از نمونه شهرهاي داراي سازمان فضائي و تبلور کالبدي ، ايجاد اولين «شهر- قدرت » در فلات ايران را به نام هگمتانه يا اکباتان را رقم بزند.
بررسي منابع در رابطه با نهاد شهردر دوره ماد نشان مي دهد ساختار شهر، نه شهرنشيني است و نه يکجا نشيني ، چون يکجانشيني قبلا رخ داده است و گواه بر آن موجوديت جامعه ي روستايي است و اينکه شهر نه به عنوان تشکيل يک جامعه ي کاملا مشخص بلکه مکان جمع شدن سه جامعه ي روستايي، ايلي و شهري است .