چکیده:
طنز کلامی، شاخهای از تحلیل گفتمان است و تحلیل گفتمان، شاخهای از دانش زبانشناسی است که هدف آن، بررسی محتوای کلام در بافت است و برای آنکه چگونگی تکوین معنا و کار را توضیح دهد، ویژگیهای زبانی، اجتماعی و فرهنگی را بررسی میکند. زبانشناسی تحلیل گفتمان میتواند کاربردی مناسب در تحلیل متون نمایشی فراهم سازد و تبیین جامعی از تمام ابعاد ساختار زبان متن نمایشی و ابزارهای موثر در پدید آوردن طنز کلامی ایجاد کند. بدین سبب، علاوه بر امکان تحلیل زبانشناختی طنزهای کلامی، الگوهایی را نیز میتوان برای ایجاد طنز معرفی نمود. در این مقاله، به کمدیهای داییجان ناپلیون از ایرج پزشکزاد و نمایشنامه کلهپوکها از نیل سایمون بر اساس رویکرد تحلیل گفتمان پرداخته میشود. بنابراین، به تحلیل نمونههای آن در هر دو اثر پرداخته میشود. بر اساس یافتههای این پژوهش، در داییجان ناپلیون، همه نوع طنز ناشی از آرایههای کلامی به چشم میخورد، ولی در کلهپوکها، نویسنده در انتخاب الفاظ چندان دقتی ندارد و بیشتر سعی در ارایه مضمون دارد. در حوزه معناشناسی زبان نیز طنز ناشی از تناقض در هر دو اثر زیاد است.
خلاصه ماشینی:
مقايسۀ طنز کلامي در دو اثر کله پوکها و رمان داييجان ناپلئون افسانه شيرشاهي دانشجوي دکتري زبان و ادبيات فارسي، دانشگاه ايلام ، ايلام ، ايران (تاريخ دريافت : ١٣٩٧/١٠/١٩؛ تاريخ پذيرش : ١٣٩٨/٠١/٢٧) چکيده طنز کلامي، شاخه اي از تحليل گفتمان است و تحليل گفتمان ، شاخه اي از دانش زبان شناسي اسـت که هدف آن ، بررسي محتواي کلام در بافت است و براي آنکه چگونگي تکوين معنا و کار را توضيح دهد، ويژگيهاي زباني، اجتماعي و فرهنگي را بررسي ميکند.
وي نمايشي توأم با طنز کلامي دارد و نوشته هاي ايرج پزشک زاد نيز نوعي فيلم نامه نويسي است که سينماگران ميتوانند آن را به تصوير بکشند، به طوري کـه اثـر معروف وي، داييجان ناپلئون به يک سريال تلويزيوني جذاب و پربيننده تبديل شده بود.
دربارٔە نقد و بررسي آثار مختلف نيل سايمون مقالات و پايان نامه هاي مختلفي نوشته شده است ؛ از جمله ميتوان به پايان نامه هاي زير اشاره کرد: ـ پايان نامۀ کارشناسي ارشد «بررسي وضعيت ، شخصيت و گفتار کميک در سه نمايشنامۀ نيل سايمون (پزشک نازنين ، پسران آفتاب و پابرهنه در پارک) بـا تکيـه بـر آراي آنـري برگسون » از مريم جليلـي بـه راهنمـايي اسـماعيل شـفيعي کـه بيشـتر بـر جنبـه هـاي شخصيت شناسي تأکيد دارد (١٣٩١).
ـ پايان نامۀ «بررسي تکنيک هاي طنز در رمان داييجان ناپلئون » از محمدحسين حسـني به راهنمايي جواد دهقانيان (١٣٩١) که نويسـنده در آن ، تکنيـک هـاي طنـز را از لحـاظ برجسته سازي بررسي کرده است .