چکیده:
مقدمه: مصرف برق خانگی در ایران حدود 33 درصد از کل مصرف کشور است و رفتار صرفه جویی در مصرف آن با وجود تأکیدهای فراوان همچنان با سطح مطلوب فاصله دارد.روش: پژوهش حاضر با هدف پیشبینی رفتار صرفهجویی برق خانگی در مصرفکنندگان ایرانی انجام شد. طرح مورد استفاده در این پژوهش مدلسازی معادلات ساختاری و جامعه آماری مورد مطالعه شامل تمام مصرفکنندگان برق در سراسر کشور در سال 1400 بود. نمونهگیری به روش نمونهگیری در دسترس انجام گرفت. حداقل حجم نمونه با استفاده از روش ساپر (2021) برابر با 256 نفر برآورد شد؛ با این وجود تعداد شرکتکنندگان پژوهش برابر با 684 نفر بود. ابزارهای مورداستفاده برای جمعآوری دادهها شامل پرسشنامه سنجش ویژگیهای جمعیتشناختی و ویژگیهای منزل مسکونی (DHC)، مقیاس صرفهجویی برق مبتنی بر ارتقای جایگاه اجتماعی (SESSSU)، مقیاس انگیزش نسبت به صرفهجویی برق (MTSES) و مقیاس سنجش رفتار صرفهجویی در مصرف برق (ESBS) بود که در مجموع 57 سؤال و گویه را در بر میگرفت. دادهها با استفاده از امکانات گوگل فرم جمعآوری شده و با استفاده از نرمافزارهای Smart PLS 3.3.3 و SPSS 26 به شیوه مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از روش حداقل مربعات جزئی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: نتایج حاکی از آن است که نیاز اجتماعی به مصرف برق 35 درصد از انگیزش صرفهجویی برق را تبیین میکند (00/0P=). همچنین انگیزش صرفهجویی برق 38 درصد از رفتار صرفهجویی برق را تبیین کرد (00/0P=). در بین مؤلفههای انگیزش صرفهجویی برق، بیشترین رابطه با سازه اصلی به ترتیب در انگیزش یکپارچه، انگیزش همانندسازی شده، درونی و درونفکنی شده مشاهده شد.نتیجه گیری: به نظر میرسد که افزایش رفتار صرفهجویی برق از طریق تحریک انگیزش توسط نیاز اجتماعی به مصرف برق ممکن است. یافتههای پژوهش حاضر میتواند در سیاستگذاریها و مداخلاتی که هدف خود را رفتار مصرفکننده و افزایش صرفهجویی قرار میدهند، مورد استفاده قرار گیرد.
Introduction: Household electricity consumption in Iran is about 33% of total consumption and the electricity-saving behavior despite of emphases is still far from the desired level.Methods: The aim of this study was to predict the behavior of household electricity saving in Iranian electricity consumers. The design used in this research was structural equation modeling and the statistical population included all electricity consumers across the country in 1400. Sampling was done by convenience sampling method and the sample size was estimated to be 256 using the Soper (2022) method, but the number of research participants was 684. Tools used for data collection included Demographic and Characteristics of Housing Questionnaire (DHC), Saving Electricity Scale based on Social Status Upgrading (SESSSU), Motivation toward Saving Energy Scale (MTSES), and Energy Saving Behavior Scale (ESBS), which included 57 questions and items. Data were collected through Google Form and analyzed by Smart PLS 3.3.3 and SPSS 26 softwares using structural equation modeling method.Results: Findings showed that the the social need for consumption explains 35% of the motivation to save electricity (P=0.00). The results also showed that electricity saving motivation explained 38% of electricity saving behavior (P=0.00). Among the components of electricity saving motivation, the highest relationship with the main structure was observed in integrated motivation, identified motivation, internal motivation and introjected motivation.Conclution: It seems that increasing in electricity-saving behavior is affected by stimulating motivation through social need to consume electricity. The findings of the present study can be used in policies and interventions that aim at consumer behavior and increase saving behaviors.
خلاصه ماشینی:
Tools used for data collection included Demographic and Characteristics of Housing Questionnaire (DHC), Saving Electricity Scale based on Social Status Upgrading (SESSSU), Motivation toward Saving Energy Scale (MTSES), and Energy Saving Behavior Scale (ESBS), which included 57 questions and items.
Keywords: Electricity saving behavior, motivation, social need for consumption.
در این راستا تلاش های فراوانی هم صورت گرفته و مدل - های متنوعی برای تبیین رفتار مصرف کنندگان بـرق ارائـه شـده اسـت (صـفارینیـا، علـیپـور و منصوری، ١٣٩٤ و هنرور، آقایاری هیر، علیزاده اقدم و محمدپور، ١٣٩٩).
Han, Nieuwenhijsen, De Vries, Blokhuis & Schaefer 2 .
در این پژوهش با توجه به نظریه انگیزش خودتعیین گری و تقدم نیاز بر انگیزه (مزلو، ١٩٤٣ و فنگ و ژانگ ١٣، ٢٠٢١) فرض شده است که نیاز اجتماعی به مصرف از طریق انگیخته کردن افراد باعث بروز رفتار صرفه جویی برق در آنان میشود.
Cheung, Chow, Fok, Yu & Chou 7.
Saving Electricity Scale based on Social Status Upgrading (SESSSU) شاخص آلفای کرونباخ برای کل مقیاس ٠/٩١ و برای زیرمقیـاس صـرفه جـویی مبتنـی بـر حفـظ تصـویر اجتماعی برابر با ٠/٨٨ و برای زیرمقیاس صرفه جویی مبتنی بر منزلت اجتماعی برابر با ٠/٨٥ گزارش کـرده - اند.
یافته های این پژوهش مبنی بر ارتباط بین نیاز اجتماعی به مصرف و انگیزش برای صرفه جویی برق با یافته های پینتو و همکاران (٢٠١٩) و عبدیورمزان و همکاران (١٣٩٩) همسو است .