چکیده:
در سالهای اخیر با تکیه بر نظریات زبانشناسی، زبانشناسان و دستورپژوهانی همچون باطنی، صادقی، ارژنگ، مشکوه الدینی، غلامعلیزاده، وحیدیان کامیار، عمرانی، حق شناس و طبیب زاده کتابهایی در توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی نوشتهاند که اغلب این کتابها، به عنوان منبع درسی در مدارس و دانشگاهها تدریس میشوند.
در همین راستا یکی از پژوهشگرانی که با جدیت و علاقة وافر به نوشتن کتابهای دستور زبان روی آورده، عباسعلی وفایی، استاد دانشگاه علامة طباطبایی تهران است. وفایی در سالهای اخیر چند کتاب، دربارة دستور زبان فارسی نوشته که از آن جمله اند: دستور زبان فارسی، دستور کاربردی متن ادبی، جستارهایی در زبان فارسی، دستور تطبیقی و کتاب دستور توصیفی بر اساس واحدهای زبان فارسی. کتاب اخیر در یک مقدمه و پنج فصل در سال ۲۹۳۱ از سوی انتشارات سخن به چاپ رسیده و بنا بر گفتة نویسنده، بر اساس واحدهای زبان فارسی نوشته شده است. از آنجا که این کتاب به عنوان یکی از منابع دستور زبان فارسی) ۲( در برنامة درسی دانشگاه فرهنگیان، در نظر گرفته شده،
نگارنده در این مقاله بر آن شد تا با روش تحلیل محتوا )رویکرد توصیفی- تحلیلی(، این اثر را نقد و بررسی کند. در این بررسی مشخص شدهاست که کتاب، کاستیهای قابل توجهی دارد. در جایجای این اثر، بیش از ۵۴ مورد «اشکالات املایی و نگارشی» دیده میشود. در صفحاتی هم «اشکالات مبنایی و توصیه های غیرعلمی» شناسایی گردیده که مشخصا به ۱ موردشان اشاره شده است. به علاوه، بیش از ۲۲۱ مورد «اشکالات علمی و تخصصی» در این کتاب به چشم میخورد که انتظار میرود در آینده به وسیلة مولف برطرف شوند.
خلاصه ماشینی:
نقدي بر کتاب «دستور توصيفي بر اساس واحدهاي زبان فارسي» عباسعلي وفايي 1 اصغر شهبازي چکيده در سال هاي اخير با تکيه بر نظريات زبان شناسي، زبان شناسان و دستورپژوهاني همچون باطني، صادقي، ارژنگ ، مشکوه الديني، غلامعليزاده ، وحيديان کاميار، عمراني، حق شناس و طبيب زاده کتاب هايي در توصيف ساختمان دستوري زبان فارسي نوشته اند که اغلب اين کتاب ها، به عنوان منبع درسي در مدارس و دانشگاه ها تدريس ميشوند.
گفتيم دستورهاي نوشته شده در قرن چهاردهم را بشناسد و بداند که بعد از تأسيس رشتۀ زبان شناسي در ايران ، زبان شناسان نيز که تحقيق در دستور زبان را در حيطۀ دانش و رشتۀ خود ميدانستند، وارد اين عرصه شدند و کتاب هاي معروفي نوشته اند که از آن جمله اند: «توصيف ساختمان دستوري زبان فارسي» از محمدرضا باطني؛ «دستور زبان فارسي» کتاب درسي رشتۀ فرهنگ و ادب ، سال هاي دوم ، سوم و چهارم (١٣٥٦، ١٣٥٧، ١٣٥٩) نوشتۀ علياشرف صادقي و غلامرضا ارژنگ ؛ کتاب هاي زبان فارسي دبيرستاني نوشتۀ زبان شناساني همچون محمدرضا باطني، عليمحمد حق شناس و تقي وحيديان کاميار .
البته با همين اصول نيز خوشبختانه در سال هاي اخير دستورهاي خوبي در توصيف ساختمان دستوري زبان فارسي نوشته شده است که از آن جمله اند: توصيف ساختمان دستوري زبان فارسي از محمدرضا باطني(١٣٤٨)، دستور زبان فارسي از علياشرف صادقي و غلامرضا ارژنگ (١٣٥٨ -١٣٦٠)، دستور زبان فارسي بر پايۀ نظريۀ گشتاري از مهدي مشکوه الديني(١٣٦٦)، ساخت زبان فارسي از خسرو غلامعليزاده (١٣٧٤)، دستور زبان فارسي(١) از تقي وحيديان کاميار و غلامرضا عمراني(١٣٧٩)، دستور زبان فارسي امروز از غلامرضا ارژنگ (١٣٨١)، دستور زبان فارسي از عليمحمد حق شناس و ديگران (١٣٨٧) و دستور زبان فارسي از اميد طبيب زاده (١٣٩١).