جستاری نو در مبانی الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت مقاله

ارائة مبانی پیشرفت از دیدگاه اسلام را می‌توان یکی از مباحث مهم در ترسیم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت دانست. تحقق الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، مبتنی بر انعکاس آرمان‌‌ها و اهداف نظام با اتکاء به پشتوانه‌های حقوقی و شرعی، تبیین-کننده نگاهی سیستمی مشتمل بر تعیین اجزای مرتبط و ترسیم چگونگی ارتباط آن‌ها، دارا بودن قابلیت تطبیق و دسترسی و بهره‌مندی از قابلیت پایداری و بقای تمدن اسلامی است. مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیلی- استنباطی در صدد استخراج معیارهای پیشرفت از دیدگاه اسلام از قرآن و روایات و تبیین مبانی حاکم بر آن است. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که اصل توحید و تأمین حقوق طبیعی انسان از جمله مهم‌ترین مبانی هستی شناختی اسلام است و معیارهای معرفی شده برای پیشرفت انسانی مبتنی بر نگاه متعالی اسلام به انسان و تکامل اوست که شامل اصل کرامت، عدالت (موازنه حق و تکلیف)، برابری و آزادی انسان‌هاست. در بازتولید عناصر ایرانی پیشرفت نیز به عناصر سخت‌افزاری و نرم‌افزاری سازنده هویت ایرانی توجه شده که در بعد سخت‌افزاری شامل زادگاه و سرزمین، هویت سیاسی، دانش و فنون بومی ایرانی، اقتدار ملی و میراث مادی است و در بُعد نرم‌افزاری شامل دین و آیین، نژاد و قومیت، تاریخ و حافظه فرهنگی، خودآگاهی و خودیابی، میراث معنوی، فرهنگ عمومی، هویت اجتماعی، نظام و محتوای آموزشی، نظام خانوادگی و ثبات فرهنگی است.