چکیده:
زیستگاه باشندگان شهرستان خور و بیابانک دارای هوای گرم و خشک و خاکهای شورناک است .
آب هایی که در این سرزمین از کاریز درآید شور، و آب هایی که از چشمه ساران دامنۀ کوه ها برآید
مایل به شیرین است . کشاورزان هر گیاه نتوانند از سرزمین برآورند؛ آن گیاه که رویاندن از زمـین
بشود و یا خود در کوهپایه ها و دشت ها و ریگزارها بروید و خوردنی باشد در تهیۀ انواع غـذا بـه
کار میرود و طعم و رنگ و بوی ویژه به سفره میبخشد و در خوان خوراک، طبـع مـردم بـه آن
خوراکها سازگار میآید. نیز از فرآورده های لبنی دست کم یک وعده از خوراک مردم در شب یا
روز کشک است . نگرش به این دو ویژگی سفرة خوراک مردم خور و بیابانک و بازتاب آن در آینه
ادب عامۀ آنجا موضوع این مقاله است . این مقاله بر پایۀ تحقیقات میـدانی نگارنـده در سـال های
اخیر استوار گردیده است و برخی ویژگیهای نظام غذایی مردمان این منطقه را در نمک زار مرکزی
ایران مینمایاند.
خلاصه ماشینی:
٣. بحث و بررسي مقالۀ حاضر، حاصل تجربه زيسته و پژوهش هاي ميداني نگارنده در سـال هاي اخيـر و تلخيص بخش هايي از کتاب در دسـت تـدوين وي بـه نـام «رواق و طـاق معيشـت ، فرهنگ خورد و خوراک مردم شهرستان خور و بيابانک » است و برخي ويژگيهاي نظام غذايي مردمان اين منطقه را در نمکزار مرکزي ايران مينماياند.
دانۀ معاش و کادر در فرهنگ مردم همۀ شـهر و روسـتاهاي خور و بيابانک ، رهاورد باران و برف زمستاني در بيابان اسـت ، از بلغـور دانـۀ معـاش و کادر، پلو و از آرد آن ، نان ميپزند.
مردم جندق از آرد معاش با افزودن ادويه و دانه هاي معطر، خوراکي به نام گنده چي درست ميکنند و آب ته مانده آن را در طـبخ خـوراکي ديگر به نام تارون به کار ميبرنـد.
ـ هنگ ١: نام محلي اين گياه در همۀ شهرها و روستاهاي خور و بيابانک به جـز شـهر جندق انغوزه يا انگدان است .
برگ سبز و نيـز خشک کرده گياه انغوزه نيز سبزي يکي از آش هاي موسمي فصل بهـار و روز سـيزده بـدر است .
ـ ترشو: برگ هايش آبدار و ترش مزه و مـورد مصـرف آن ، سـبزي خـوردن و آش است ، در زبان مردم جندق ترشک ناميده ميشود و با آن ترشي درست ميکنند.
پلو ارزن از خوراکهاي سنتي مردم همۀ نقاط شهرستان خور و بيابانک است .
همچنين مردم جندق اعتقاد دارنـد کـه يکـي از معجزات پيامبر اسلام ، همين تبديل ريگ هاي بيابـان بـه دانـه هاي معـاش و کـادر بـوده است .