چکیده:
انرژی از یک طرف به منزلۀ عامل محرک توسعه اقتصادی، اجتماعی تلقی میشود و از سوی دیگر موجب تولید آلایندهها میگردد. طی سه دهه اخیر احتراق سوختهای فسیلی بزرگترین عامل تولید انتشار گازهای گلخانهای بوده است. در این میان، کشور ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و آمار وارقام بیانگر سیر صعودی مصرف انرژی در سالهای اخیر و متعاقب آن میزان انتشار گازهای آلاینده میباشد. یکی از بخشهای عمده مصرف کننده انرژی در ایران، صنایع انرژی بر است. لذا با توجه به میزان مصرف انرژی در بخش صنعت و انتشارآلایندهها کارایی زیستمحیطی از اهمیت ویژهای برخوردار است. بر اساس اطلاعات آماری صنایع تولید سایر محصولات کانی غیرفلزی(کد 26 طبقه بندیISIC)، تولید فلزات اساسی( کد 27 طبقه بندیISIC) وتولید محصولات شیمیایی(کد24 طبقه بندیISIC) از انرژی برترین بخشهای صنعتی کشور محسوب میشوند، لذا این مطالعه به بررسی کارایی زیستمحیطی در این گروه از صنایع طی سالهای 92-1387 با استفاده از مدل غیرشعاعی برد تنظیم شده که از مدلهای مبتنی بر اسلکها از مدلهای تحلیل پوششی دادهها است و همچنین به تفکیک عوامل ناکارایی حاصل از ستانده مطلوب و نا مطلوب میپردازد. نتایج نشان میدهد که صنایع تولید سیمان و آهک و گچ، آجر، سایر محصولات گلی و سرامیکی غیر نسوز ساختمانی و سایر محصولات کانی غیر فلزی طبقهبندی نشده از پایینترین سطح کارایی برخوردارند. همچنین بیشترین میزان پتانسیل کاهش انتشارco2 به ترتیب در صنایع سیمان و آهک و گچ، آجر، مواد شیمیایی اساسی بهجز کود و ترکیبات ازت کود شیمیایی و ترکیبات ازت و سپس سایر صنایع میباشد.
Within the last 3 decades, fossil fuels have been the largest source of greenhouse gas emissions. Energy intensive industries are the main energy-consuming sectors in Iran. Non-metallic mineral products, basic metals, and chemical products are considered to be the most energy intensive industries in Iran. this paper means to evaluate the environmental efficiency of industrial sector during 2008-2013, using RAM model, one of the slacks based model on DEA and also will separate the desirable and undesirable outputs. According to the results the least environmental efficiency belongs to producers of cement, lime, gypsum, brick, other non-flammable ceramic or crockery wares and non-metallic mineral products.Besides, sectors with the highest potential in reduction of co2 emmisions are listed as cement, lime, gypsum, brick, major chemicals expect for fertilizers and nitrogen compounds, fertilizers and nitrogen compounds and finally other industries.
خلاصه ماشینی:
بـر اسـاس اطلاعات آماري صنايع توليد ساير محصولات کـاني غيرفلزي(کـد ٢٦ طبقـه بنـديISIC)، توليـد فلـزات اساسـي( کـد ٢٧ طبقـه بنـديISIC) وتوليـد محصـولات شـيميايي(کد٢٤ طبقـه بنـديISIC) از انـرژي برتـرين بخـش هـاي صـنعتي کشـور محسـوب ميشوند، لذا اين مطالعه به بررسي کارايي زيسـت محيطـي در ايـن گـروه از صـنايع طـي سـال هـاي ٩٢-١٣٨٧ بـا اسـتفاده از مـدل غيرشعاعي برد تنظيم شده که از مدل هاي مبتني بر اسـلک هـا از مـدل هـاي تحليـل پوششـي داده هـا اسـت و همچنـين بـه تفکيـک عوامل ناکارايي حاصل از ستانده مطلوب و نا مطلوب ميپردازد.
بنابراين با توجه به اهميت بررسي و ارزيـابي کـارايي زيست محيطي در صنايع انرژي بر که از بخش هاي عمده در توليد آلاينده زيانبار CO٢ محسوب ميشوند، دراين مطالعه به ارزيابي و بررسي کارايي زيست محيطي اين گروه از صنايع به تفکيک کدهاي چهار رقمي با استفاده از مدل برد تنظيم شده ١ (RAM) که از مدل هاي مبتني بر اسلک هـا از مدل هاي تحليل پوششي داده ها٢ (DEA) است طي سال هـاي ١٣٩٢-١٣٨٧، پرداختـه مـيشـود.
ضمن به دست آوردن مقادير کارايي زيست محيطي براي گروه هاي صنايع مختلـف ، بـا توجـه بـه امکــان انــدازه گيــري ناکــارايي حاصــل ازکمبــود ســتانده مطلــوب و مــازاد ســتانده نــامطلوب (انتشارCO٢) با استفاده از مدل غيرشعاعي RAM، به اندازه گيري پتانسيل بـالقوه افـزايش سـتانده مطلوب وکاهش ستانده نامطلوب هر صنعت نيز پرداخته شده است .
Data Envelopment Analysis نمودن انتشارCO٢ به عنـوان مقـادير سـتانده نـامطلوب درکنـار سـتانده مطلـوب وتعيـين کـارايي زيست محيطي طي چندين سال متوالي درسطح صنايع انرژي بر و همچنين تعيين تفکيـک عوامـل ناکارايي حاصل از ستانده مطلوب و نامطلوب براي اولين بار در داخل کشور صـورت مـيگيـرد.