چکیده:
این مطالعه با استفاده از روش تجزیه قیمت مورک به بررسی آثار شوکهای مثبت قیمت واقعی بنزین و نفت گاز و تعیین اثرات رفاهی واقعی کردن قیمت بنزین و نفت گازطی سالهای 93-1386 در بخش حمل و نقل استانهای اصفهان، تهران، خراسان رضوی، فارس، مازندران و خوزستان با استفاده از روش پانل دیتای پویا پرداخته است. نتایج حاکی از آن است که به لحاظ قدر مطلق تغییر مصرف بنزین، ناشی از شوک مثبت قیمت واقعی بنزین بسیار کوچکتر از تغییر مصرف نفت گاز ناشی از شوک مثبت قیمت واقعی نفت گاز است، حساسیت تقاضای بنزین در بلندمدت (به دلیل داشتن زمان و فرصت کافی برای تغییر سوخت و ارتقا سطح فنّاوری) نسبت به کوتاهمدت در بخش حملونقل استانهای موردنظر بیشتر است اما در مورد نفت گاز به دلیل ماهیت نهادهای بودن نفت گاز در بخش تولید، وضعیت فوق برقرار نیست. در کوتاهمدت و بلندمدت کشش قیمتی تقاضای نفت گاز از کشش قیمتی تقاضای بنزین کوچکتر است و حتی در بلندمدت هم مقدار کشش قیمتی بنزین ناچیز است و مصرف بنزین در اثر سیاستهای قیمتی چندان تغییر نخواهد کرد. در پایان با استفاده از سیستم تقاضای تقریباً ایدهآل و معیار رفاهی درآمد معادل تابع درآمد معادل استخراج شده و این نتیجه حاصل شد که درآمد معادل ناشی از تغییر قیمت بنزین از درآمد معادل ناشی از تغییر قیمت نفت گاز کوچکتر است و باید برای جبران رفاه ازدسترفته ناشی از افزایش قیمت نفت گاز، پرداخت بیشتری انجام داد. بهعبارتدیگر با افزایش قیمت نفت گاز مردم بیشتر متضرر میشوند وکاهش رفاه جامعه بیشتر از حالتی است که قیمت بنزین افزایش یابد.
This paper uses the Mork approach to decompose the price shocks and analyzes the welfare effects of gasoline and gasoil price shocks for the period of 2007-2014 in Esfahan, Tehran, Khorasan, Fars, Mazandaran, and Khuzestan provinces using a dynamic panel data approach. According to the results gasoline demand is less responsive than gasoil demand to price shocks. For these provinces, the long run price elasticity of gasoline demand in the transportation sector has been found to be more than its short run price elasticity. This is not the case as regards gasoil demand. Price elasticity of gasoline is very small both in the long run and short run although it is more than gasoil price elasticity. Using an Almost Ideal Demand system, it is concluded that welfare effects of gasoil price shocks, as calculated by Equivalent Variation welfare change index (EV), are less than gasoline price shocks.
خلاصه ماشینی:
مطالعه حاضر طي سال هاي ١٣٩٣-١٣٨٦ اسـتان هاي اصـفهان ، تهـران ، خراسـان رضـوي ، فـارس ، مازندران و خوزستان را به دليل سهم بالاي مصرف بنزين و نفت گاز کشور انتخاب کرده و بـا توجـه به سهم بسيار بالاي بخش حمل و نقل در مصرف بنزين و نفت گـاز و يارانـه دار بـودن ايـن دو حامـل انرژي ، با برآورد تابع تقاضاي آنها و بررسي ميـزان حساسـيت تقاضـاي بنـزين و نفت گـاز نسـبت بـه قيمت هاي تجزيه شده (محاسبه کشـش هـا) و انـدازه گيري اثـرات رفـاهي ناشـي از اصـلاح قيمتـي بـا استفاده از شاخص رفاهي درآمد معادل ، تصميم گيري خواهد کرد که يارانه بيشـتر بـه کـدام يـک از سوخت ها اختصاص يابد.
ايـن مقالـه بـا استفاده از داده هاي قيمت حامل هاي انرژي (بنزين ، نفت سفيد، نفت گـاز، نفـت کوره و گـاز مـايع ) و سهم مصرف آنها در بازه زماني ١٣٨٧-١٣٥٣ به اين نتيجه مي رسد که افزايش در قيمت هـا يـا همـان واقعي کردن قيمت ها بر اساس سناريوي پيشـنهادي دولـت ، ١٦/٥ درصـد رفـاه مصـرف کننـدگان را کاهش مي دهد و براي جبران درآمد افراد جامعه در راستاي نيل به سـطح رفـاه اوليـه بايسـتي سـالانه مبلغ ٥١٠ هزار ريال به هر نفر پرداخت شود.
نتايج مربوط به آزمون F ليمر (رجوع شود به تصویر صفحه) مأخذ: يافته هاي تحقيق نتايج اين آزمون بيانگر رد فرضيه صفر و لزوم استفاده از روش داده هاي تابلويي براي برآورد تابع تقاضاي بنزين و نفت گاز در بخش حمل و نقـل اسـت .