چکیده:
زبانشناسی شناختی، رویکردی است که به مطالعۀ زبان براساس تجربیّات افراد از جهان، نحوۀ درک و شیوۀ مفهومسازی میپردازد و استعارههای مفهومی از مباحث مهم آن است؛ این استعارهها از نگرگاه لیکاف و جانسون، در زندگی روزمره نهتنها در زبان، در اندیشه و عمل نیز نفوذ دارد. زبان قرآن بهمثابۀ یک متن ادبی و دینی دارای سازوکارهای گوناگانی است که مفاهیم انتزاعی براساس آنها تبیین میشوند. قیامت از مسائل اعتقادی مهمّی است که در قرآن کریم در اشکال مختلف از آن یاد شده است. هدف از این نوشتار، واکاوی استعارههای مفهومی حوزۀ قیامت در سورۀ نازعات و درک مفاهیم نهفتۀ مربوط به آن و پاسخ به پرسشهای این نوشتار است که: کارکرد استعارههای مفهومی حوزۀ قیامت در سورۀ نازعات به چه صورت است؟ و کدامیک از استعارههای مفهومی حوزۀ قیامت در سورۀ نازعات بیشترین بسامد را دارد؟ نوشتار حاضر براساس روش توصیفیتحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای به این نتیجه دست یافت که تجسّمبخشیدن به مفاهیم انتزاعی و ملموسترکردن آنها از برجستهترین کارکرد استعارههای مفهومی حوزۀ قیامت در سورۀ نازعات است. همچنین، بیشترین بسامد استعارههای مفهومی در این سوره، استعارههای هستیشناختی است.
Cognitive linguistics is an approach that studies language based on individuals' experiences of the world, how it is understood, and how it is conceptualized, and conceptual metaphors are some of its important topics; from Lakoff and Johnson's point of view, these metaphors influence not only language but also thought and action in everyday life. The language of the Qur'an as a literary and religious text has various mechanisms by which abstract concepts can be explained. Resurrection is one of the important doctrinal issues that has been mentioned in the Holy Quran in various forms. The purpose of this article is to analyze the conceptual metaphors of the realm of resurrection in Surah An-Nazi‘at and understand the hidden concepts related to it and answer the questions of this article: What is the function of the conceptual metaphors of the realm of resurrection in Surah An-Nazi‘at? And which of the conceptual metaphors of the realm of resurrection has the most frequency in Surah An-Nazi‘at? The present article, based on a descriptive-analytical method and using library sources, came to the conclusion that embodying abstract concepts and making them more tangible is one of the most prominent functions of the conceptual metaphors of the Day of Resurrection in Surah An-Nazi‘at. Also, the highest frequency of conceptual metaphors in this surah is ontological metaphors.
خلاصه ماشینی:
ir چکيده زبانشناسی شناختی، رویکردی است که به مطالعۀ زبان براساس تجربیّات افراد از جهان، نحوۀ درک و شیوۀ مفهومسازی میپردازد و استعارههای مفهومی از مباحث مهم آن است؛ این استعارهها از نگرگاه لیکاف و جانسون، در زندگی روزمره نهتنها در زبان، در اندیشه و عمل نیز نفوذ دارد.
حسینی و قائمینیا (۱۳۹۶ش) در مقاله «استعاره مفهومی رحمت الهی در قرآن کریم»، به تبیین عبارت استعاری رحمت الهی پرداختند و به این نتیجه دست یافتند که رحمت خداوند در زبان قرآن به گونههای مختلف مفهومسازی شده است؛ گاهی در قالب استعاره جهتی بهمثابه باران است، گاهی در قالب استعارۀ ساختاری، اموال و نفایس گرانقیمت است و در گونههای دیگر بهشکل مکان وسیع، بشارتدهنده، نعمت و غیره است و همه اینها قدرت و مالکیت خداوند متعال را نشان میدهند.
معناى اینکه دربارۀ قیامت فرمود: در «یوم ترجف الراجفه تتبعها الرادفة»، کلمۀ «راجفه» به صیحههاى عظیمى تفسیر میشود که در آن تردّد و اضطرابى باشد و کلمۀ «رادفه» به صیحۀ متأخّر تابع تفسیر شده است؛ درنتیجه، بنابر این تفسیر، دو آیۀ بحثشده با دو نفخۀ صور تطبیق مىشود که آیۀ زیر هم بر آنها دلالت دارد و مىفرماید: «و نفخ فى الصّور فصعق من فى السموات و من فى الارض الا من شاء اللّه ثم نفخ فیه اخرى فاذا هم قیام ینظرون» (الطباطبایی، 1390ق، ج20، ص299)؛ بنابراین، «راجفه» بهعنوان حوزۀ مبدأ برای مفهومسازی استعاری حوزۀ مقصد، یعنی همان قیامت، نگاشت شده است.