چکیده:
پژوهش حاضر با هدف تدوین بستۀ توانمندسازی روانشناختی والدین و ارزیابی اثربخشی آن بر پریشانی روانشناختی دانشآموزان با تعامل والد-فرزندی ناکارآمد انجام گرفت. روش پژوهش، کاربردی و در بخش کیفی، تحلیل مضمون به روش قیاسی و در قسمت کمی نیمهآزمایشی با طرح پیشآزمون-پسآزمون با گروه گواه و دورۀ پیگیری دوماهه بود. جامعۀ آماری را دانشآموزان با تعامل والد-فرزندی ناکارآمد شهر تهران در سال تحصیلی 1399-1398 و والدین آنان تشکیل دادند. 40 دانشآموز با تعامل والد-فرزندی ناکارآمد به روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند و با گمارش تصادفی در گروههای آزمایش و گواه قرار گرفتند (هر گروه 20 نفر). والدین دانشآموزان حاضر در گروه آزمایش توانمندسازی روانشناختی (10 جلسه) را دریافت کردند. پس از شروع مداخله، 4 نفر در گروه آزمایش و 3 نفر در گروه گواه از پژوهش انصراف دادند. پرسشنامههای این پژوهش شامل پرسشنامۀ رابطۀ والد-فرزندی (PCRQ) و پریشانی روانشناختی (PDQ) بود. دادههای حاصل از پژوهش به شیوۀ تحلیل واریانس آمیخته تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان میدهد بستۀ توانمندسازی روانشناختی از نظر متخصصان دارای روایی محتوایی کافی است. همچنین این بسته بر پریشانی روانشناختی (0001>P؛ 54/0=Eta؛ 22/39=F) دانشآموزان با تعامل والد-فرزندی ناکارآمد تأثیر داشته است. براساس یافتههای حاصل از پژوهش حاضر، بستۀ توانمندسازی روانشناختی با بهرهگیری از انعطافپذیری روانی، آموزش سبک فرزندپروری بهنجار و مشارکت هیجانی روشی کارآمد برای کاهش پریشانی روانشناختی دانشآموزان است. در پیشنهادی کاربردی بیان میشود بستۀ توانمندسازی روانشناختی در کلینیکهای روانشناختی استفاده شود.
The present study was conducted to codify the psychological empowerment package for parents and evaluate its effectiveness on the psychological distress of students with ineffective parent-child interaction. The research method is practical and the study was analyzed thematically by a comparative method in the qualitative part and quasi-experimentally with pretest, posttest, control group design and two-month follow-up period in the quantitative part. The statistical population included the students with ineffective parent-child interaction in Tehran city in 2019-2020, who were selected by purposive sampling method and randomly divided into an experimental group and a control group (each group consisted of 20 individuals). Parents of students in the experimental group received ten sessions of the psychological empowerment package. 4 individuals in the experimental group and 3 in the control group terminated their participation in the study. The questionnaires used in this study included the Parent-Child Relationship Questionnaire (PCRQ) and the Psychological Distress Questionnaire (PDQ). The data of the study were analyzed using the mixed ANOVA method. The results showed that the psychological empowerment package had adequate content validity from the experts’ viewpoint. Moreover, this package had an impact on the psychological distress of students with ineffective parent-child interaction (F=39.22; Eta=0.54; P<0001). According to the results of the present study, the psychological empowerment package can be used as an effective method to reduce students’ psychological distress by training mental flexibility, normal parenting style, and emotional involvement with the child. In a practical proposal, it is suggested that the psychological empowerment package is used in psychological clinics.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اینکه والدگری نابسنده موجب تعامل والد-فرزند ناکارآمد میشود، یکی از روش های مؤثر میتواند بر پایۀ آموزش والدگری باشد که تأثیر آن در پژوهش های مختلف مشاهده شده است (لورن ، کواتسچ ، رابینسون ، مک کوی و مک نیل ، ٢٠١٨؛ نازی، لاکاش ، کلینوسکی و ایبر، ٢٠١٨؛ لادمر، سالسباری، سارز و اندراد، ٢٠١٧؛ فرشاد، نجارپوریان و شنبدی، ١٣٩٧؛ رضایی، غضنفری و رضائیان ، ١٣٩٦؛ اصلانی، وارسته و امان الهی، ١٣٩٥؛ روشن ، آقایوسفی، علیپور و رضایی، ١٣٩٥)؛ بنابراین میتوان گفت والدین دارای تعامل والد-فرزندی ناکارآمد، با گذشت زمان توانمندیهای خود را در حیطه های فردی و خانوادگی از دست میدهند و این روند بر تمام ابعاد زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی آنان تأثیر میگذارد (خانزاده عباسعلی، طاهر، سیدنوری، یحییزاده و عیسیپور، ١٣٩٢).
در این مرحله مقالات مربوط به پژوهش های زیر مطالعه شدند: شاه حیدریپور و کمالیان (١٣٩١)؛ عباسی و نشاط دوست (١٣٩٢)؛ سالاری محمدآباد و مازیاری (١٣٩٥)؛ حسینی، گودرزی و پورخلیل (٢٠١٥)؛ کفاش پور و شکوری (١٣٩٤)؛ اسدیان ، ربیعی و قاسم زاده (١٣٩٥)؛ عسگری و نیکوکار (١٣٩٥)؛ اسحاقیان ، کاظمی و شائمی (١٣٩٥)؛ جعفری، جعفری و حسینی (١٣٩٦)؛ فیروزفر، زم ، منصوری، ولی زیبایی (١٣٩٦)؛ مسکین نواز، قربانی، نیلیپور طباطبایی و نیرومند (١٣٩٦)؛ مؤمن پور، حسنی، قاسم زاده و مؤمن پور (١٣٩٧)؛ کریمی و فاطمی عقدا (١٣٩٧)؛ نیلی احمدآبادی، باقری و سلیمی بجستانی (١٣٩٨)؛ سربلند (١٣٩٨)؛ علی قنواتی، شریفی، غضنفری، عابدی و نقوی (١٣٩٨)؛ خان ، ملیک و سلیم (٢٠٢٠)؛ لئو، جی، ژانگ ، یو و فن (٢٠١٩)؛ جنا، باتاچاریا و پرادان (٢٠١٩) و آکسل ، سرنیکان ، اُگلو و آکسوی (٢٠١٣).