چکیده:
در دورة سلجوقیان با وجود اینکه نقش زنان در خانه و خانواده محدود بود، زنانی صاحبنام در
عرصه و ساختار حاکمیت حضور داشتند. از خصوصیات این دوره، وجود فلاسفهای با نفوذ مانند
ابوحامد غزالی و فخر رازی بود، که تعالیم و آموزههایی در ارتباط با نقش زنان در جامعه ابراز
نموده و به بررسی ابعاد منش و خصوصیات زنان در جامعه میپرداختند. در این مقاله، ضمن تبیین
جایگاه زنان در سیاست، به بررسی افکار و آرای غزالی و فخر رازی میپردازیم، تا به تاثیر شرایط
سیاسی و اوضاع و احوال زمانه در شکلگیری دیدگاههای آنها راه یابیم.
پژوهش حاضر به شیوة توصیفی - تحلیلی با تکیه بر منابع اصلی و تحقیقات جدید صورت گرفته است.
حاصل آنکه اوضاع سیاسی زمانه و نفوذ زنان در عرصۀ قدرت و سیاست در عصر سلجوقی باعث شد
که غزالی بیشتر از فخر رازی در بیان آرای خود، متوسل به تعابیر و مضامین ناشایست نسبت به زنان
گردد. در واقع میتوان گفت، برخی از آرای آنها برگرفته از جایگاه زن در روزگار تاریخ میانۀ ایران
بود که نقش زنان در خانواده تعریف میشد، و آنها حق ورود به مسائل سیاسی و اجتماعی را
نداشتند. برخی از نظریات برگرفته از احکام فقهی و برخی نیز برگرفته از نگاه مردسالارانۀ آنها بود
که زن موجودی ضعیف تلقّی میشد و از نظر عقلی و جسمی، ناقص بود.
خلاصه ماشینی:
حاصل آنکه اوضاع سياسي زمانه و نفوذ زنان در عرصۀ قدرت و سياست در عصر سلجوقي باعث شـد که غزالي بيشتر از فخر رازي در بيان آراي خود، متوسل به تعابير و مضامين ناشايست نسبت به زنـان گردد.
کليدواژهها: غزالي ، فخر رازي ، نصيحة الملوک، کيمياي سعادت، تفسيرکبير مقدمه يکي از مسائل مهم دورة سلجوقيان ، نقش زنان در امور سياسي و اجتماعي جامعه ، به دليـل ورود آن ها در منازعات جانشيني است که در ايجاد بحران مشروعيت ، نقشي اساسي داشت .
متفکـرين ايـن دوره نيز به نقش زنان در جامعه پرداختند که از جملۀ آن ها ميتوان به خواجه نظام الملـک توسي ، ابوحامد محمد غزالي و امام فخر رازي اشاره کرد، که آراي آن ها همچنان در جوامـع اسلامي جاري است .
امـام فخـر رازي نيز از علماي بزرگ شافعي بود که نفوذي زيـاد در عصـر خـود داشـت ، و در کتـاب ماندگارش تفسير کبير (مفاتيح الغيب ) در ذيل آيات قرآني به تبيين ديدگاه هاي خـويش در مورد جايگاه زنان در خانواده و جامعه پرداخته است .
پرسش اصلي پژوهش اين است کـه شرايط سياسي جامعه در دورة سلجوقيان ، چه تاثيراتي در آراي غزالي و فخر رازي نسبت به زنان داشت ؟ فرضيۀ پژوهش بدين قرار است که اوضاع سياسي زمانـه و نفـوذ زنـان در عرصۀ قدرت و سياست در عصر سلجوقي ، باعث شد کـه غزالـي بيشـتر از فخـر رازي در بيان آراي خود متوسل به تعابير و مضامين ناشايست نسبت به زنان شود.