چکیده:
مقاله حاضر، روابط تاریخی ایران و مالزی را در ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی و تجاری بررسی مینماید. برای تحکیم روابط در زمان حاضر و داشتن افقی روشن از آینده، شناخت گذشته ضروری بهنظر میرسد. با وجود پیشینه تاریخی طولانی، روابط ایران و مالزی هنوز در حوزه پژوهشی ناشناخته مانده است و بررسیها نشان میدهد مناسبات تاریخی، بیانگر نقاط قوت و اشتراکاتی است که ظرفیت زیادی برای تقویت روابط فراهم مینماید. در باره روابط دو کشور (بهویژه در دوره معاصر) تاکنون تحقیق جامعی انجام نگرفته و منابع اندکی در این زمینه وجود دارد. این مقاله بهدنبال واکاوی روابط ایران و مالزی در دوره پهلوی دوم است اما ضرورت دارد پیشینه مناسبات فرهنگی و تجاری که پیش از روابط سیاسی با دنیای مالائی شکل گرفته بود نیز مورد توجه قرار گیرد. با توجه به جایگاه مالزی در سیاست خارجی ایران، حضور گسترده جامعه ایرانی در مالزی در دو دهه اخیر و همکاریهای نزدیک سیاسی در موضوعات مختلف، ضرورت توجه به مناسبات تاریخی را بیشتر نمایان میکند.
The present paper examines the historical relations between Iran and Malaysia on the various political, cultural and trade dimensions. To strengthen relations in the present time and to have a clear horizon on the future, understanding the past seems urgent. With a long historical precedent, the Iran/Malaysia relations are yet unknown in the research area, and the examinations show that the historical ties are indicative of points of weakness and strength which provide a vast capacity for strengthening the relations. About the historical relations of the two countries (especially in contemporary history), so far there has been conducted no comprehensive research, and there is scant sources in this regard. This paper tries to probe the Iran/Malaysia relations during the 2nd Pahlavi era, but it is necessary that we also study the cultural and trade ties before the political relations took shape with the Malay world. Given the status of Malaysia in Iran’s foreign policy , the strong presence of Iranian society in Malaysia in the last two decades as well as close political cooperation in various issues make the necessity of paying attention to the historical ties more visible.
خلاصه ماشینی:
Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj ٥٦ فصلنامۀ تاريخ روابط خارجي، س ٢٣، ش ٩٠، بهار ١٤٠١ سه سال بعد از اين اتفاق و همزمان با سياست بريتانيا براي خروج از آسـيا بـه ويـژه منطقـه جنوب شرق و خلـيج فـارس ، تونکـو عبـدالرحمن بحـث الحـاق سـنگاپور و دو ايالـت صـباح و ساراواک در بورنئو را مطرح ساخت که با استقبال و حمايت دولت انگليس همراه شـد.
بديهي است دولت شاهنشـاهي همواره از اين سياست پيروي نموده و تا آنجا که مقدور باشد کوشش خواهد نمود تا دعوت نامه بـه نام کشور مالزي براي شرکت در کنفرانس دوم کشورهاي آسيايي و افرايقايي ارسال گـردد» (اداره حفظ و نگهـداري اسـناد وزارت امـور خارجـه : ٤١-٦١-٤٢- ١٣٤٢.
سـفارت ايـران در تايلنـد طـي يادداشت مورخ ٢ شهريور ١٣٤٥ به سفارت مالزي اعلام نمود: بـا توجـه بـه تصـميم دو دولـت براي برقراري روابط سياسي دوستانه ، منوچهر مرزبان سفير ايران در بانکوک را به عنوان سـفير آکرديته و نماينده ويژه جهت برقراري روابط معرفي مـينمايـد (اداره حفـظ و نگهـداري اسـناد وزارت امور خارجه : ١٥-٨-٤٨- ١٣٣٥.
مالزي نيز متقابلا در يادداشتي اعلام کـرد کـه بـه سفارت آن کشور در بانکوک براي برقراري روابـط ، دسـتورات لازم را خواهـد داد (اداره حفـظ و نگهداري اسناد وزارت امور خارجه : ٩٦-٤٨-٨-١٣٣٥.
اسـدالله علـم وزيـر دربار در اعلاميه اي اظهار داشت : «نظر به عوالم دوستي و مودت بين ايران و مالزي، آگونگ السـلطان اسمعيل نصيرالدين شاه و ملکه مالزي از شاهنشاه و ملکه براي سفر رسمي دعـوت بـه عمـل آوردنـد که درخواست با خرسندي پذيرفته شد و مسافرت از ٢٥ تا ٣٠ دي ١٣٤٦ انجام خواهـد شـد» (اداره حفظ و نگهداري اسناد وزارت امور خارجه : ١٩٣-١٥-٤-١٣٤٤.